Şehrin İçinde Pirinç Kokusu

2010 Şangay Dünya Fuarı kapsamında oluşturulan arazi gelişimi komitesi, Şangay’da Huangpu nehrinin ıslah çalışması ile ilgili olarak Turenscape tasarım ofisini görevlendirdi ve “Shanghai Houtan Park” projesi hayata geçirildi. 14 hektarlık alanı kapsayan proje, kentsel ölçekte önemli bir ize sahip. Ayrıca alanın öne çıkan zorlayıcı özelliği ise işlevini kaybetmiş endüstriyel bir alan olması. Shanghai Houtan Parkı, Şangay’ın nehir kıyısında bulunan önemli bir manzara noktasını oluşturan proje, Amerikan Peyzaj Mimarları Birliği tarafından “Mükemmel Genel Tasarım 2010” ödülünü almaya hak kazandı.

Proje kapsamında Şangay Houtan Park’ına ekolojik sel kontrol sistemi eklendi ve sulak arazi bitkilendirme çalışmaları yapıldı. Yenilenmiş sanayi yapıları ve malzemelerinin de eklendiği proje, Şangay şehrinin yaşayan bir peyzaj noktası haline getirildi. Bitkilendirme ve kentsel tarım, estetik kaygıları da giderecek şekilde projenin ayrılmaz bir parçasını oluşturdu.

Hedefler

Tasarımın ilk aşamasından itibaren parkın yeşil bir “Dünya Fuarı” alanı olması planlandı. Mayıs ve Ekim ayları arasında fuarı ziyaret edecek olan konuklara ev sahipliği yapan alanın, fuar zamanında akılda kalacak şekilde tasarlanması ve Dünya Fuarı sonrası alanın kalıcı kamusal kullanıma geçişinin sağlanması hedeflendi.

Projede karşılaşılan ilk sorun; bozulmuş çevrenin ıslah edilmesi konusu oldu. Alanın eski bir sanayi alanı olması nedeniyle yüzeyde ve gömülü haldeki endüstri atıklarının bulunması ve Huangpu Nehri’nin ulusal su değerlendirme kriterlerine göre en kirli su seviyesindeki yüksek kirlilik oranına sahip olması, projenin gelişimini oldukça zorladı. Bu seviyedeki sularda rekreasyon, suda yaşam ve yüzmenin gerçekleşmesi mümkün değil. Projenin zorlayıcı bir diğer kısmı ise etkili bir sel kontrol sisteminin oluşturulması oldu. Mevcut betonarme sel kontrol duvarı, olası sel taşkınlarına karşı en yüksek seviye olan 6.7 m seviyesinde yapılmış. Ancak bu duvar oldukça katı ve cansız bir görünüme sahipti. Günlük yaşanan 2.1 metrelik gelgitler, kıyının çamurla dolmasına neden olurken bu durum kamu kullanımının sınırlanmasına sebep oluyordu. Geleneksel istinat duvarı, erişimi kısıtlamaya devam edecek ve su kıyısı boyunca habitat oluşumunu engelleyecekti. Bu yüzden alternatif bir sel kontrol sisteminin tasarımı uygulandı.

Projenin en temel sıkıntısı ise alanın nehir ve yol arasına sıkışmış 1.7 km uzunluğunda ve 30–80 metre genişliğinde nehir kıyısında dar bir koridor halinde uzanmasıydı.

Tasarım Stratejileri

Yenileyici tasarım stratejileri, alanı yaşayan bir sisteme dönüştürmek için tarımsal üretimi, su arıtımını, habitat oluşumunu kapsayarak ekolojik sistemleri de içine almaktadır. Alan, 2010 Dünya Fuarı için ekolojik kültürün yenilikçi bir gösterimi olması için tasarlandı.

Geçmiş ve Gelecek

Projede yenilenen peyzaj alanı kendi içinde birden çok katmanı birleştirmeye yönelik olması hedeflenerek, alanın geçmişini günümüzün ekolojik değerlerine uyarlayarak tasarlanması amaçlandı. Çin’in tarım alanlarından esinlenilerek yaratılan teraslar, su kenarıyla yol arasında 3 ile 5 metre aralığında değişen kot farkını kademelendirerek sulak arazideki dereye bağlanan suyun akışını kontrol ediyor. Bu teraslar Şangay’da 20. yüzyıl ortalarında gerçekleşen endüstriyel gelişim öncesinden kalan tarımsal mirası hatırlatıyor. Ekinler ve bataklık bitkileriyle yaratılan kent çiftlikleri de projeye eklenerek ziyaretçilerin mevsimsel değişimleri gözlemleyebilecekleri bir tasarım yaratıldı. Böylece baharda yeni filizlenen çiçekler, yazın ayçiçekler, kışın yemyeşil yoncalar görülebilecek, sonbaharda hasat edilmiş pirincin kokusu ise şehir içinde bile hissedilebilecek. Çiftlikler aynı zamanda ziyaretçilere tarım ve çiftçilik konularında bilgilenme fırsatı da sunuyor. Sulak alanların etrafındaki teraslar insanların sisteme dâhil olabilecekleri alanlar yaratarak genel peyzajı zenginleştiriyor. Arazinin koridorlarından bu alanlara ulaşan insanlar ilk olarak tarımsal peyzajı ve sulak alanı görebiliyor. Yollardan kurulu ağ, aynı bir süngerin yapısındaki boşluklar gibi insanları içine çekip bırakarak parkın içindeki sirkülâsyonu sağlıyor.

Endüstriyel strüktür ve materyallerin değerlendirilerek yeniden kullanımı bölgenin endüstriyel geçmişinin hatırlanmasını sağlanıyor. Bu strüktürlerden ikonik olanları asma bahçeye ve yeri itibariyle manzaraya hâkim platformlara dönüştürüldü.

Sulak alana boylu boyunca yerleştirilen çift kat çelik paneller şehir silueti manzaralarını birer fotoğraf gibi çerçeveliyor, aynı zamanda bölgenin endüstriyel geçmişini vurguluyor. Malzemeler yeniden şekillendirilerek sanatsal objelere, tahta yaya kaldırımı için gereken elemanlara ve sundurmalara dönüştürüldü.

Yol Ağı

Şehir içinde tarım ve endüstriyel geçmişe ait katmanların birbiriyle iç içe kurgulanmasıyla oluşan proje, ziyaretçilerine yeşillikler içindeki eğlenme ve dinlenme alanlarında vakit geçirirlerken aynı zamanda yeşil altyapı sistemleri hakkında bilgi alabilme olanağı sunuyor. Yaya yolları ağı ana dönemeçten, sulak alanı ikiye bölen dikey yollardan ve teraslar arasında uzanan çok sayıda yaya yolundan meydana geliyor. Bu ağ sistemi park ve çevresi arasında kesintisiz bağlantılar kurarak yayaları parka girmeye teşvik ediyor. Dünya Fuarı süresince gerçekleşmesi beklenen yoğun yaya akışını kaldırabilecek kapasitedeki ağ aynı zamanda insan ölçeğinde hoş ve erişilebilir kamusal bir park yaratıyor.

Tasarlanmış sayısız platform ve kapalı ‘konteynerler’ yaya ağı içindeki düğüm noktalarını oluşturuyorlar. Eski fabrikanın strüktüründen dönüştürülen asma bahçe ve yeniden düzenlenen rıhtım da düğüm noktaları arasında yer alıyor. Bu platform ve konteynerler yaya ağıyla bütünleştirilerek küçük grupların toplanabileceği meydanlar oluşturuyorlar. Bambu ve Çin kızılağacından oluşan korular, yollar boyunca paravan gibi uzanıyor ve mekânları bölümlendiriyor. Ağaçlarla çevrili mekânlar modern sanat eserlerini ve alanda bulunan endüstriyel kalıntıları sergilemek için kullanılıyor.

Houtan Park, ekolojik su arıtma ve sel kontrolü sistemlerine sahip ekolojik bir altyapının topluma ve doğaya çeşitli şekillerde hizmet edebileceğinin kanıtıdır. Sanayi alanının dönüştürülmesiyle gerçekleşen, düşük bakımla yüksek verim sağlayan tasarım, geçmişin hatırasına saygı gösterirken, gelecekte çevreye daha duyarlı bir yaşam biçiminin var olabileceğini göstermektedir.

Proje Sahibi
Shangai Expo Bureau
Peyzaj Mimarları
Turenscape
Müteahhit
Shanghai Landscape Construction Company
Islak Alan Bitkilendirme Uzmanları
Shanghai University of Ocean University