BIM ve Sürdürülebilirlik
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Son yirmi yılda, Yapı Bilgi Modellemesi (BIM), mimarlık çevresinde sıkça kullanılan bir terim hâline geldi ve etkili oldu; oysa BIM’in temel kavramı 1970’lerde ortaya çıkmıştı. Benzer şekilde, sürdürülebilir mimari de 1960'lar-70'lerde doğmuş olsa da, çağdaş mimarlıkta ancak 1990’larda Birleşmiş Milletler’in Brundtland Raporu (“Ortak Geleceğimiz”) ile ivme kazandı ve geniş çapta farkındalık yarattı. Bu rapor, “sürdürülebilir kalkınma”yı, “gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğini tehlikeye atmadan bugünün ihtiyaçlarını karşılamak” şeklinde tanımladı.
BIM ile Sürdürülebilirliğe Yolculuk
BIM ve sürdürülebilir kalkınma yükselişteyken, mimarlar BIM’i projede sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için araç olarak kullanmayı daha kolay buldu. BIM, paydaşlar arasında gerçek zamanlı iş birliği ve yapının çevresindeki performansının görselleştirilmesini sağladığı için birçok avantaj sunmaktadır. Bu da enerji tüketimi hakkında bilinçli kararlar alınmasını ve buna göre enerji tasarrufu önlemlerinin uygulanmasını kolaylaştırır.
BIM ve Sürdürülebilirlik Neden Önemli?
Sürdürülebilirlik ivme kazandıkça, tasarımcıların inşa ettiği yapıların çevreyi nasıl etkilediği ve kullanıcıların yaşam koşullarını nasıl iyileştirdiği konusunda dikkatli olması gerekmektedir. Sam-Haendell W. Thosiac’ın “Sürdürülebilir Mimari” başlıklı araştırma makalesine göre:
“Sürdürülebilir mimari genellikle yeşil mimarlık anlamına gelir; bu, çevresel etkiyi en aza indirecek şekilde yapı tasarlama ve inşa etme bilimidir.”
Bu bağlamda, inşa edilen yapının tasarım özelliklerini optimize etmeye yardımcı olabilecek her araç kullanılmalıdır. Eğer bu araç aynı zamanda yapının bakım ve onarımına da katkı sağlıyorsa, bu büyük bir artıdır. BIM, bu kriterlerin çoğunu karşılar ve yalnızca tasarım ve inşa süreçlerinde değil, aynı zamanda kullanım ve bakım aşamalarında da paradigmayı değiştirdiği görülür.
Autodesk, BIM’i şu şekilde tanımlar: “Yapı Bilgi Modellemesi (BIM), yapılı bir varlık için bilgi oluşturma ve yönetme sürecidir. Akıllı bir modele dayanan ve bulut platformuyla desteklenen BIM, bir varlığın yaşam döngüsü boyunca dijital bir temsilini üretmek için yapılandırılmış disiplinler arası verileri entegre eder.”
BIM Sürdürülebilirliği Nasıl Güçlendirir?
BIM, estetik, işlevsellik, maliyet etkinliği ve kullanıcı konforu gibi sürdürülebilir tasarımın temel ilkelerini bütünsel bir yaklaşımla bir araya getirir. Tasarımın ilk aşamasından inşaata ve yapının işletilmesine kadar BIM, her aşamada etkin rol oynar.
BIM ile Sürdürülebilirliğin Temel Katkı Alanları
1. Enerji Verimliliği
Yapının enerji tüketimini analiz eden ve farklı senaryoları simüle eden BIM araçları sayesinde uygun sistemlerin seçimi kolaylaşır. Yapı kullanımdayken anlık enerji verilerine ulaşmak da mümkündür.
2. Gün Işığı ve Doğal Havalandırma
3D modelleme ile açıklıkların yönü, boyutu ve konumu değerlendirilerek doğal aydınlatma ve havalandırma stratejileri geliştirilir.
3. Malzeme Verimliliği ve Atık Azaltımı
BIM, malzeme özellikleri, tedarikçi bilgileri ve tedarik süreçlerini merkezi olarak sunarak çevre dostu malzeme seçimlerini kolaylaştırır. Doğru malzeme miktarı hesaplanabilir ve inşaat atıkları azaltılabilir.
4. Yenilenebilir Enerji Sistemlerinin Uygulanabilirliği
BIM sayesinde proje çevresi analiz edilerek güneş panelleri, rüzgar türbinleri, yağmur suyu toplama sistemleri gibi uygulamalar kavramsal aşamada değerlendirilebilir.
5. Geri Dönüşüm ve Yeniden Kullanım
BIM, projede kullanılan malzemelerin performans verilerini depolayarak başka projelerde tekrar kullanılmasını destekler ve döngüsel ekonomiye katkı sağlar.
6. İş Birliği ve Şeffaflık
Tüm paydaşlar aynı verilere erişebilir, bu da erken karar alma ve çakışmaların önlenmesini sağlar. Tasarımcılar, mühendisler ve yükleniciler arasında uyum sağlanır.
7. Yaşam Döngüsü Karbon Ayak İzi Takibi
BIM ile malzeme, sistem ve tasarım senaryoları karşılaştırılarak en düşük karbon ayak izine sahip çözüm seçilebilir. Bu yaklaşım, ESG hedeflerine uyum sağlar.
8. Kullanım Aşamasında Performans İzleme
Enerji, su, atık ve iç mekân hava kalitesi gibi veriler takip edilerek yapının performansı sürekli olarak kontrol edilebilir.
BIM ve Sürdürülebilirlik Örnekleri
Manifattura Bulgari, İtalya – Open Project
Mevcut fabrikanın genişletilmesi ve restorasyonunu içeren bu LEED Gold sertifikalı proje, kültürel kimliği korurken ileri teknolojileri de barındırdı. BIM, mimarlar, mühendisler ve yükleniciler arasında iş birliği sağladı.
The Edge, Amsterdam – PLP Architecture
Dünyanın en yeşil binası olarak kabul edilen ve BREEAM Outstanding derecesi alan The Edge, akıllı LED aydınlatma, güneş enerjisi üretimi, ısıl enerji depolama ve yağmur suyu kullanımı gibi sürdürülebilir sistemlerle donatıldı. BIM, bu sistemlerin izlenmesi ve verimliliklerinin optimize edilmesi için hâlâ kullanılmaktadır.
Sürdürülebilirlik Bir Yolculuktur
Mimarlık dünyasında sıkça dile getirilen bir söz vardır: “Enerji verimliliği bir varış noktası değil, bir yolculuktur.” Bu yolculuk artık mimarlık için kaçınılmaz bir süreçtir. BIM gibi araçlar sayesinde bu yolculuk daha etkin, verimli ve yenilikçi hâle gelmektedir. Sürdürülebilirliğin bir seçenek değil, tasarımın ayrılmaz bir parçası olması dileğiyle…