Birleşik Krallık’ın En Büyük Ortak Konut Projesi

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Barefoot Architects, İngiltere’nin güneybatısında yer alan Dorset'in Bridport kasabasında, ülkenin en büyük ortak konut projelerinden birini hayata geçirdi. Hazelmead adlı bu sürdürülebilir yaşam alanı, tuğla ve ahşap kaplamalı blokları, araçsız sokakları ve paylaşımlı sebze bahçeleri ile dikkat çekiyor.

Topluluk Odaklı Bir Yaşam Modeli

Proje, bölgede uzun süredir devam eden uygun fiyatlı konut sorununa çözüm bulmak amacıyla kurulan Bridport Cohousing Community Land Trust (CLT) için geliştirilmiş. 2008 yılında kurulan bu topluluk girişimi, Bridport’ta ortalama ev fiyatlarının, yerel gelirin 11 katına ulaşması karşısında harekete geçmiş. Hazelmead, dokuz ahşap iskeletli blokta yer alan toplam 53 konuttan oluşuyor. 

Doğa İçinde Tasarlanmış Yaşam Alanı

Bridport’ın hemen dışında, Olağanüstü Doğal Güzellik Alanı (AONB) içinde yer alan proje, arazinin doğal eğimlerine uyumlu şekilde konumlandırmış. Araç trafiğine kapalı sokaklar ve bu sokaklara bakan ön bahçeler, komşuluk ilişkilerini teşvik eden bir yaşam modeli sunuyor.

Barefoot Architects’in kurucu direktörü Sam Goss, projenin amacını şöyle özetledi: “Araçsız sokakların etkisi tarif edilemez. Çocuklar için güvenli oyun alanları, sebze bahçeleri, kuşlar, arılar, bisikletler ve oturma alanları bu alanlara hayat veriyor. Konutlar araçlar için değil, insanlar için tasarlandığında yaşamın kalitesi bambaşka bir boyuta taşınıyor.”

Merkezi Yeşil Alan ve Ortak Yapılar

Yerleşim düzeninde, kuzeyde sıra evler yer alırken, iki apartman bloku güneydoğu ve güneybatı sınırlarında konumlandırılmış. Bu iki blok, merkezi bir köy yeşil alanını çevreliyor. Bu alanda aynı zamanda sınırlı sayıda araç için otopark da bulunuyor.

Köy yeşil alanının merkezinde yer alan ve saman balyası ile ahşap kullanılarak inşa edilen “ortak ev”, tüm sakinlerin birlikte kullanabileceği çok amaçlı bir topluluk yapısı olarak tasarlanmış. Bu bina, yerel mimarlık stüdyosu Common Practice iş birliğiyle, sakinlerin doğrudan katılımıyla kendin yap (DIY) yöntemiyle inşa ediliyor.

Sürdürülebilir Cepheler ve Yenilenebilir Enerji Sistemi

Tüm konut blokları, alt katta kırmızı tuğla, üst katta ise Sibirya lâdin kaplamasıyla tamamlanmış. Kullanılan ahşap, özel işlemlerden geçirilerek kontrollü biçimde yaşlandırıldı, böylece hem dayanıklılık hem de estetik bütünlük sağlanmış.

Blokların çatıları doğal arduvaz kiremitlerle örtülmüş. Güney cepheli çatıların neredeyse tamamı fotovoltaik panellerle kaplanarak bir topluluk mikro şebekesine enerji sağlıyor. 

Gross,“Cephelerde farklı desen ve dokular kullanarak estetik çeşitlilik sağladık. Ayrıca MVHR sistemleri, ısı pompaları ve tesisat borularını barındıran dikey ögeleri de bu tasarımla bütünleştirdik.” dedi.

Sosyal Mimarlık ve Topluluk Katılımının Başarılı Bir Örneği

Hazelmead, sadece uygun fiyatlı konut üretmekle kalmıyor; dayanışmaya dayalı, sürdürülebilir bir yaşam biçimini de destekliyor. Araçsız sokakları, ortak alanları, enerji verimliliği ve doğayla uyumlu yerleşim kurgusuyla, geleceğin konut modellerine dair güçlü bir örnek sunuyor.

Bu özellikleri sayesinde proje, 2025 yılı için Royal Institute of British Architects (RIBA) tarafından Birleşik Krallık’ın en iyi yapılarından biri olarak seçilmiş. Aynı listede, Londra’nın Lewisham bölgesinde Archio mimarlık stüdyosu tarafından tasarlanan 11 dairelik başka bir uygun fiyatlı konut projesi de yer alıyor.

Hazelmead, topluluk merkezli tasarımın, sosyal mimarinin ve çevresel duyarlılığın bir araya geldiği bütüncül bir proje. Araçsız yaşam, ortak üretim ve paylaşım gibi ilkeleri merkezine alan bu model, sadece Bridport için değil, tüm Avrupa için ilham verici bir örnek oluşturuyor.