ET-302 Anıtı ve Parkı
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Alebel Desta Consulting Architects and Engineers, 2019 yılında yaşanan trajik uçak kazasında hayatını kaybeden 157 kişiyi anmak üzere, Ethiopian Airlines ET-302 seferi için bir anıtsal park tasarladı. Addis Ababa yakınlarındaki kaza alanında konumlanan ET-302 Anıtı ve Parkı, hem kolektif hem de bireysel anma alanları sunan güçlü bir kamusal proje olarak öne çıkıyor.
Radyal Düzenli Anıt Park
Bu etkileyici tasarım, Boeing ve Ethiopian Airlines gibi paydaşların desteklediği uluslararası bir yarışma sonucunda seçilmiş. Proje, kazada yaşamını yitirenlerin aileleriyle kurulan yakın iş birliğiyle geliştirilmiş. Mimarlar, “hafızayı taşıyan” bir mekân yaratmayı hedeflemiş; mimari, heykel ve peyzajı duygusal bir yolculuğun parçası hâline getiriyor.
"Hafızayı Taşıyan" Bir Mimari Kurgu
Stüdyo, “ET-302 Anıtı'nın kalbinde, kolektif bir anma, iyileşme ve direniş alanı yaratma fikri yatıyordu. Bu yalnızca bir anıt inşa etmek değil, aynı zamanda ailelerin ve toplulukların yaslarını tutabilecekleri ve kayıplarını anlamlandırabilecekleri bir yolculuk tasarlamakla ilgiliydi.” dedi.
Kırmızı Beton Anıt ve Dairesel Yollar
Parkın merkezinde yer alan anıt, kırmızı pigmentli betondan yapılmış ve dört ayrı segmentten oluşan simgesel bir yapı. Bu segmentler, uçak kazasında hayatını kaybedenlerin geldiği dört kıtayı – Afrika, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya – temsil ediyor. Ziyaretçiler, uçağın son uçuş rotasını simgeleyen güneybatıdan başlayan bir yürüyüş yoluyla merkeze ulaşıyor.
Segmentlerin içinde uçak penceresi biçiminde tasarlanmış anma levhaları yer alıyor. Her biri, kazada hayatını kaybeden bir kişiyi anarken, ayrıca bireysel tefekkür alanları olarak tasarlanmış ve yükseltilmiş yapılar da bulunuyor. Bronz plaketler, uçak kazasında hayatını kaybedenlerin kişisel hikâyelerini taşıyor.
Etiyopya Peyzajından İlham Alan Malzemeler
Stüdyo, malzeme seçiminde Etiyopya'nın doğal ve kültürel dokusunu temel aldıklarını belirtti: “Rift Vadisi’nin toprak tonlarını referans aldık. Malzemelerin hem tanıdık hem de anıtsal hissettirmesini, toprağın gücünü ve süreklilik duygusunu yansıtmasını istedik.”
Batıda Mezarlık Alanı, Doğuda İyileşme Anıtı
Merkezi anıtın batısında, kenarları metal korkuluklarla çevrili, boş bırakılmış bir mezarlık alanı bulunuyor. Bu alan, sembolik bir “sonsuzluk” hissi veriyor.
Doğuda ise Corten çeliğinden yapılmış heykelsi bir yapı olan İyileşme Anıtı yer alıyor. Üzerindeki delikler, ışığın içeri süzülmesini sağlayarak, kederden iyileşmeye uzanan bir yolculuğu temsil ediyor.
Peyzajla Bütünleşen Duygusal Durağanlık
Stüdyo bu mekânları şöyle tanımladı: “Her bir alan farklı bir duygusal yoğunluk taşıyor – bazıları açık ve kamusal, bazıları ise sessiz ve kişisel. Peyzaj, bu alanları birbirine bağlayarak ziyaretçileri yas, anı ve direnç temaları çevresinde duygusal bir akışa yönlendiriyor.”
Anma Törenleri İçin Amfi Tiyatro ve Kaya Bahçesi
Parkın dış çemberinde, büyük çaplı törenler için kullanılan amfi tiyatro ile yerel taşlardan oluşan bir kaya bahçesi yer alıyor. Giriş kısmında ise karşılama alanı ve otopark gibi hizmet birimleri, peyzajın doğal eğimleriyle uyumlu şekilde dahil edilmiş. Bu yapılar, anıtla benzer biçimde Corten çelikten yapılmış bir saçakla örtülmüş; bu sayede mekânsal bütünlük korunmuş.