Karbonla Tasarlamak: Mimarlığın Yeni Dili

Dilhan Hız / dilhan@ekoyapidergisi.org

Bugün karbonu, enerji verimliliğini ya da sürdürülebilir malzemeyi “ek seçenek” olarak değil, tasarımın doğal parçası olarak düşünen bir mimarlık anlayışı doğuyor. CarbonSpace’in yaptığı da tam olarak bu: Karbonu teknik bir veri olmaktan çıkarıp tasarım kararının kalbine yerleştirmek. Eskiden mimarlığın geleceği dendiğinde akla çizgi gelirdi. Bugün ise mimarlık çizgilerin bıraktığı karbon izinde şekilleniyor. Bu amaçla kurulan CarbonSpace, mimarlara “karbonu ilk eskizden itibaren düşünme” alışkanlığını kazandırmayı amaçlıyor. CarbonSpace çok basit bir fikirden yola çıkıyor; karbonu görünür kılmak. Günümüzün geleneksel karbon hesaplama araçları çoğu zaman karmaşık ve yoğun veri yüklüler. Üstelik tasarım sürecinden de kopuklar. Oysa CarbonSpace’in yaklaşımı kaba tahminlerle bile doğru yönü gösterebilen bir yaklaşıma sahip. Çünkü amaçları, mükemmel veri değil; mimarın karar anında karbonu hesaba katmasını sağlamak.

Şöyle düşünelim… Bir binanın gömülü karbon ayak izinin büyük kısmı yapı iskeletinden meydana geliyor. Zemin döşemeleri, kolonlar, taşıyıcı sistemler… Ve bunların hepsi malzeme seçimine bağlı olarak karbon dengesinde belirleyici rol oynuyor. Ve tabii seçilecek malzeme sadece estetik ya da maliyet hesabından ibaret de değil günümüzde, çevresel bir duruş sergilemek de bu çerçevenin içinde.

Ökobaudat Sistemi

Bu hesaplamaları herkes için erişilebilir kılmak amacıyla açık veri tabanlarıyla çalışan CarbonSpace, Almanya merkezli Ökobaudat sistemini temel alıyor. Bu sayede dünyanın farklı yerlerindeki projelerin aynı “karbon dilinde” konuşmasını sağlıyor. Platformun bir diğer güçlü yanı, mimarların zaten alışkın olduğu Revit, Rhino, Grasshopper gibi araçlarla entegre çalışabilmesi. Üstelik karmaşık arayüzler yerine sezgisel, sade bir yapı sunuyor. Sistem kendi içinde oluşturduğu “Carbon Race” isimli liderlik panosuyla da ofisler arasında dostane bir rekabet yaratıyor. Kim daha düşük karbonlu projeler üretiyor, kim daha çevreci çözümler buluyor, artık bu da görünür hale geliyor.

Elbette CarbonSpace tek başına iklim krizini çözmeyecek. Ancak mimarlara güçlü bir başlangıç noktası sunuyor. Çünkü araştırmalar gösteriyor ki bir mimar, bireysel yaşamında karbon azaltımına gidebileceği etkiden yaklaşık 200 kat fazlasını projeleri üzerinden yapabiliyor.