Kerpiçle İnşa Etmek
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Dünyanın en eski yapı malzemelerinden biri olan kerpiç, kil bakımından zengin toprak, saman ve su karışımından oluşan doğal, sürdürülebilir ve düşük karbon ayak izine sahip bir yapı malzemesidir.
Bu basit bileşenlerin doğada kolayca bulunabilmesi, kerpicin tarih boyunca geniş bir coğrafyada kullanılmasını sağladı. Yeni Zelanda’dan İran’a, Afganistan’dan Fransa’ya kadar birçok ülkede yüzyıllara meydan okuyan kerpiç yapılar hâlâ ayaktadır.
Kerpiç Mimaride Neden Kullanılıyor?
2025 yılı itibarıyla, kerpiç yapı malzemesi yeniden gündemde. Peki neden? Giderek artan sayıda mimar ve sürdürülebilir yapı savunucusu, kerpicin modern inşaat sektörüne doğa dostu bir alternatif sunabileceğini düşünüyor.
Binlerce yıl boyunca kullanılan bu düşük teknolojili malzeme, kışın sıcak, yazın serin iç mekânlar sunmasıyla tanınıyor. Ancak Victoria döneminde pişmiş tuğlaların seri üretimiyle kerpicin kullanımı büyük ölçüde geriledi.
Modern Kerpiç Yapılar
Son yıllarda geleneksel kerpiçle inşa edilen modern yapılar dikkat çekiyor. İngiltere'nin Devon bölgesinden yapıcı Kevin McCabe, 1994 yılında inşa ettiği iki katlı evle 70 yıl sonra ülkesinde ilk kerpiç evin yapımını gerçekleştirdi.
Ardından gelen “Cob Castle” (Kerpiç Şatosu), popüler televizyon programı Grand Designs’ta yer aldı. Bir diğer dikkat çeken proje ise, Associated Architects tarafından tasarlanan ve 2005 RIBA Sürdürülebilirlik Ödülü’nü kazanan Cobtun House oldu.
Bu projeler, geleneksel teknikleri modern standartlarla birleştiriyor. Artık öküzlerin malzemeyi çiğnemesi gerekmiyor; ancak yapı yönetmeliklerine uygunluk için duvar kalınlıkları hâlâ 60 cm ile 1 metre arasında değişiyor. Bu da kerpiç yapılara derinlikli bir cephe görünümü kazandırıyor.
Yeni Nesil Kerpiç
Akademik bir ekip tarafından geliştirilen CobBauge, kerpicin modern bir yorumu olarak ortaya çıkıyor. Bu yeni yapı malzemesi, geleneksel kerpicin ekolojik avantajlarını korurken daha ince duvarlarla inşa imkânı sunuyor. Böylece, kerpiç konutların günümüz şehirleşme ve yapı yönetmeliklerine uyumu kolaylaşıyor.
CobBauge, kerpicin inşaat sektöründe tuğla ve beton gibi yüksek karbon salınımlı malzemelere çevreci bir alternatif olarak konumlanmasını sağlayabilir. Tıpkı çapraz lamine ahşabın (CLT), ahşaba yeni bir soluk getirmesi gibi.
Sürdürülebilir Yapı Malzemelerine Yöneliş
Günümüzde mimarlar, çevre dostu yapı çözümleri için doğaya dönüyor. Saman, mantar, taş, ahşap ve özellikle toprak temelli yapı malzemeleri, hem karbon salınımını düşürmek hem de sağlıklı yaşam alanları inşa etmek adına yeniden değerlendiriliyor.
Kerpiç de bu dönüşümde önemli bir rol üstleniyor.
Kerpicin Geleceği
“Kerpiçle İnşa Etmek” başlıklı bu haftalık yazı dizimizde, kerpicin günümüz mimarisinde ana akım bir yapı malzemesi olma potansiyelini detaylarıyla inceleyeceğiz.
Yalnızca nostaljik ya da kırsal bir çözüm olarak değil; aynı zamanda şehirleşmeye uygun, düşük karbonlu, sürdürülebilir ve ekonomik bir alternatif olarak kerpicin nasıl yeniden şekillendiğini keşfedeceğiz.