Mimarlıkta Cam Tercihleri: Estetik mi, Sürdürülebilirlik mi?

Dilhan Hız / dilhan@ekoyapidergisi.org

Türkiye’de ve dünyada inşaat sektörünün yüzleşmek zorunda olduğu gerçeklerden biri cam malzeme. Öyle ki, bu parlak cephelerin ardında, camın hammaddesinden üretimine kadar uzanan ağır bir çevresel ve ekonomik bedel var. Gökdelenlerin ışıldayan cepheleri, alışveriş merkezlerinin devasa vitrinleri ya da evlerimizin geniş pencereleri… Kabul, cam, mimarinin modern yüzü. Ama bu ışıltının ardında pek konuşulmayan bir hikâye var: Camın nereden geldiği ve geride bıraktığı izler.

Cam Sonsuz Kez Dönüştürülebilir mi?

Bilindiği üzere camın hammaddesi silis kumu, soda külü ve kireçtaşı. Özellikle yüksek saflıktaki silis kumu, renksiz ve şeffaf cam için şart. Ancak bu malzemelerin kaynakları sınırlı ve Türkiye’de de her yerde bulunmuyor. Çoğu zaman ithal edilmek ya da uzak mesafelerden taşınmak zorunda. Bu da maliyeti artırdığı gibi, karbon ayak izini de büyütüyor. Konunun bir diğer negatif yanı da enerji. Cam üretimi yüksek sıcaklıkta, sürekli çalışan fırınlar gerektiriyor. Doğal gaz ve elektrik maliyetlerinin yüksekliği, üreticiyi zorlarken ortaya çıkan karbon salımı da ciddi boyutlara ulaşıyor. Yani bir cephe camı yalnızca şantiyeye değil, atmosfere de iz bırakıyor. Geri dönüşüm ise hâlâ çözülmemiş bir mesele. “Cam sonsuz kez dönüştürülebilir” söylemi kulağa hoş gelse de, mimaride kullanılan büyük panellerin aynı kalitede geri dönmesi neredeyse imkânsız. Çoğu kırık ya da kirlenmiş malzeme daha düşük kaliteli ürünlere gidiyor ya da atık oluyor. Türkiye’de inşaat ve mimarlık dünyası, her projede “daha büyük, daha şeffaf, daha görünmez” cam peşinde koşarken, sürdürülebilirlik konusunu geri plana atıyor.

Cam, modern mimarinin simgesi olmaya devam edecek. Ama artık yalnızca estetik değil, çevresel ve ekonomik maliyetleriyle de konuşulması gerekiyor. Doğal tonları kabul etmek, makul boyutlarda panellere razı olmak ve enerji verimli cam kaplamalarına yönelmek belki de bu yükü hafifletebilir. Çözüm yalnızca teknolojide değil, beklentilerde de gizli. Sizce?..