Net Sıfır Seralar
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Londra’daki Kew Gardens, bünyesinde bulunan iki ikonik Victoria dönemi serası —Palm House ve Waterlily House — için kapsamlı bir restorasyon ve sürdürülebilirlik projesi başlattı. Proje, Hugh Broughton Architects liderliğinde hayata geçirilecek ve seralar ilk kez tamamen yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ısıtılacak.
Sürdürülebilirlik Vizyonuyla Tarihi Dönüşüm
Geçmişte kömür, petrol ve doğal gazla ısıtılan bu tarihi seralar, artık elektrik destekli hava ve su kaynaklı ısı pompası sistemleri ile donatılacak. Bu dönüşüm, seraların net sıfır karbon emisyonuna ulaşmasını sağlayacak.
Kew Gardens Sürdürülebilirlik Başkanı Rachel Purdon, bu yeniliği şöyle ifade etti: “Sürdürülebilirliği Kew’in merkezine koyarak, dünya çapında uzmanlarla birlikte türünün ilk net sıfır seralarını inşa ediyoruz.”
Palm House: Dünyanın İlk Net Sıfır Serası Olacak
1844–1848 yılları arasında inşa edilen ve hâlen ayakta kalan en eski Victoria serası olan Palm House, enerji verimliliğini büyük ölçüde yitirmiş durumda. Nemli iklim koşulları nedeniyle, demir yapısı da zamanla korozyona uğramış.
Hugh Broughton, bu dönüşümü şöyle özetledi: “Palm House ve Waterlily House, Victoria çağının mimari dehasını temsil ediyor. Ancak yüksek sıcaklık ve nem koşulları, bu dövme demir yapıların her 30-40 yılda bir titiz bakıma ihtiyaç duymasına neden oluyor.”
Camlar Değişiyor, Enerji Verimliliği Artıyor
Palm House’un mevcut camları 1980’lerde yenilenmiş. Şimdi ise tam 16.500 adet cam panel, özel olarak tasarlanmış şeffaf silikon contalı yalıtımlı camlarla değiştirilecek. Bu sayede ısı kaybı azalacak. Ayrıca, orijinal havalandırma sistemleri yeniden devreye alınacak. Yağmur suyu toplama ve sulama altyapısı iyileştirilecek. Yapının tarihi demir strüktürü detaylı biçimde restore edilecek.
Waterlily House da Aynı Yaklaşımla Yenileniyor
1852 yılında mimar Decimus Burton ve demir ustası Richard Turner tarafından inşa edilen Waterlily House da benzer şekilde ele alınacak. Yapının camları enerji verimliliği açısından yenilenecek. Isıtma sistemi tamamen yenilenebilir enerjiye geçecek. Yapının tarihi dokusu korunurken erişilebilirlik olanakları artırılacak.
Hugh Broughton Architects, “Tarihte ilk kez, bu iki Victoria serası tamamen yenilenebilir enerjiyle çalışacak.” dedi.
Palm House İçin Yeni Toplanma Alanları
Yenileme sadece teknik altyapıyla sınırlı değil. Projede Palm House’un iç mekânına:
- Merkezi bir buluşma alanı,
- Kuzey ve güney apsislerinde oturma/dinlenme bölümleri eklenecek.
Waterlily House ise erişilebilirlik önlemleriyle daha kapsayıcı bir kamusal mekâna dönüşecek.
Projenin mimari ve mühendislik kadrosunda:
- Martin Ashley Architects (tarihi yapılar uzmanı)
- Ramboll (yapı mühendisliği)
- Cundall (tesisat mühendisliği)
- Firmingers (maliyet danışmanlığı) yer alıyor.
Peyzaj ve Bitki Koleksiyonları da Koruma Altında
Palm House’un çevresindeki orijinal süs bahçeleri, 19. yüzyılda peyzaj mimarı William Nesfield tarafından tasarlanmış. Bu peyzaj alanları da restore edilerek tarihî bütünlük korunacak.
Serada bulunan 1.300’den fazla bitki ise taşınmaya başlandı. Taşınamayacak kadar büyük ya da hassas olan bitkiler çoğaltılarak yeniden üretilecek. Restorasyon çalışmaları 2027 yılında başlayacak ve yaklaşık dört ila beş yıl sürecek. Proje, Kew Gardens’ın 2030 İklim Pozitif Stratejisi ile tam uyumlu.
Hugh Broughton, “Bu proje, tarihi seraların korunmasını, karbon ayak izinin azaltılmasını ve daha fazla ziyaretçinin bu yapıları deneyimlemesini sağlayacak. Aynı zamanda, yağmur ormanlarının kırılganlığına dair kolektif bilinci artıracak.” dedi.
Geçmiş ve Gelecek Arasında Bir Köprü
Hugh Broughton Architects, daha önce de Kew Gardens’taki bir pompa istasyonunu ahşap kaplamalarla gizleyerek doğayla uyumlu hale getirmiş. Stüdyo, ayrıca 13. yüzyıldan kalma bir kuleye modern bir seyir terası ekleyerek tarihî yapılara saygılı dönüşümler gerçekleştirmesiyle tanınıyor.
Bu dönüşüm, yalnızca enerji verimliliği ve karbon sıfır hedefi açısından değil; aynı zamanda tarihî mirasın çağdaş mimarlıkla buluşması açısından da örnek teşkil ediyor.