Sürdürülebilir ve Evrensel Tasarım Örnekleri Nelerdir?

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Sürdürülebilir mimari ve tasarım anlayışı, yalnızca çevresel etkileri azaltmakla kalmaz; aynı zamanda sosyal ve ekonomik boyutları da kapsayarak herkes için erişilebilir mekanlar inşa etmeyi hedefler. Sürdürülebilir evrensel tasarım, bireylerin fiziksel, zihinsel veya duyusal farklılıkları ne olursa olsun kamusal ve özel alanlara eşit ve sorunsuz erişimini sağlamayı amaçlayan bir yaklaşımdır.

Evrensel Tasarım

ABD’de yaklaşık 87 milyon kişinin—yani her dört kişiden birinin—bir engeli olduğu düşünüldüğünde, evrensel tasarım yalnızca ADA (Americans with Disabilities Act) standartlarına uyumu aşan, zorunlu bir yaklaşım haline gelmiştir. Tasarımcılar, evrensel tasarımın yedi temel ilkesini benimseyerek, tüm kullanıcılar için sezgisel, erişilebilir ve sürdürülebilir mekanlar inşa edebilir. 

Evrensel Tasarımın 7 Temel İlkesi

Eşit Kullanım: Herkes için erişilebilir mekanlar inşa etmek.

Kullanım Esnekliği: Farklı bireysel ihtiyaç ve tercihlere uyum sağlayan tasarımlar geliştirmek.

Basit ve Sezgisel Kullanım: Mekanların bilişsel veya duyusal farklılıklardan bağımsız olarak kolay anlaşılır olmasını sağlamak.

Algılanabilir Bilgi: Duyusal ve bilişsel farklılıklara uyum sağlayan yönlendirme ve bilgilendirme sistemleri oluşturmak.

Hata Toleransı: Kullanıcı hatalarını azaltan ve güvenliği artıran çözümler sunmak.

Düşük Fiziksel Çaba: Minimum efor gerektiren erişilebilir tasarım unsurlarını entegre etmek.

Yeterli Boyut ve Alan: Hareket kabiliyeti farklı olan herkes için uygun mekanlar tasarlamak.

Kapsayıcı Tasarım ve WELL Bina Standardı

Evrensel Tasarım

Sürdürülebilir ve erişilebilir tasarımların yaygınlaşmasında USGBC (U.S. Green Building Council) gibi kuruluşlar kritik bir rol oynuyor. WELL Bina Standardı, insan sağlığını ve refahını artırmayı amaçlayan yedi temel bileşenden oluşur:

Hava Kalitesi

Su Yönetimi

Çevre Dostu Mekanlar

Aydınlatma Çözümleri

Fiziksel Aktivite Alanları

Termal ve Akustik Konfor

Zihinsel ve Duygusal Sağlık

Bu faktörlerin tümü, sürdürülebilir ve kapsayıcı mekanların oluşturulmasında temel bir çerçeve sunar. USGBC’nin Kapsayıcı Tasarım Pilot Kredileri gibi girişimler, erişilebilirlik ve sürdürülebilirliğin birleşmesini destekleyen projeleri teşvik etmektedir.

Sürdürülebilir Evrensel Tasarım Stratejileri

Evrensel tasarımı sürdürülebilir kılmak için uygulanabilecek bazı temel stratejiler:

Sosyal eşitlik ve kullanıcı katılımını artırmak için en iyi uygulamaların benimsenmesi.

Mevcut yönetmeliklerin ötesine geçerek erişilebilirlik ve sürdürülebilirlik standartlarını entegre etmek.

Biyofilik tasarım unsurlarını kullanarak doğayla bütünleşik mekanlar inşa etmek.

Duygusal sağlık destekleyici alanlar: Gün ışığını en üst düzeye çıkaran, akustik kontrol sağlayan, renklerin psikolojik etkisini değerlendiren çözümler.

Kapsayıcı mekanlar: Emzirme odaları, sessiz alanlar, meditasyon odaları, cinsiyetten bağımsız tuvaletler, erişilebilir yeşil alanlar.

İşletmelerin ve çalışanların kapsayıcılık konusunda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi.

Bu yaklaşımlar, akıllı teknolojilerle birleştirildiğinde daha erişilebilir, çevreci ve kullanıcı dostu mekanlar oluşturulmasını sağlar.

Evrensel Tasarımın Başarı Örnekleri

Holy Cross Kilisesi Yenileme Projesi

Holy Cross Kilisesi

Holy Cross Kilisesi’nin yenileme süreci, yaşlanan nüfusun sunak alanına daha kolay erişebilmesini sağladı. Mekanın erişilebilir, sürdürülebilir ve esnek olması için şu çözümler geliştirildi:

Sunak platformunun alçaltılmasıyla, rampa ile erişim kolaylaştırıldı. Dayanıklı, doğal malzemeler ile kullanıcı dostu bir iç mekan tasarlandı. Düşük görme yetisine sahip bireyler için kontrastlı bordürler ve yönlendirme elemanları entegre edildi. Doğal ışık kullanımını optimize eden cam paneller ile sürdürülebilir ve konforlu bir atmosfer yaratıldı.

Bu proje, erişilebilir ve sürdürülebilir tasarımın dini yapılar gibi tarihi binalara nasıl entegre edilebileceğinin önemli bir örneğidir.

Fulton County Gösteri Sanatları Merkezi

Fulton County Gösteri Sanatları Merkezi

Sanatı daha erişilebilir hale getirmek amacıyla başlatılan bu proje, LEED kapsayıcılık standartlarıyla uyumlu şekilde inşa edildi. Uygulanan stratejiler şunlardı:

Sanatçı, izleyici ve çalışanların farklı ihtiyaçlarına göre esnek mekan çözümleri kullanıldı. Duyusal dostu odalar, işitme engelliler için ışıklı uyarılar ve dokunsal yönlendirme elemanları kullanıldı. Toplu taşıma ile erişilebilirliği artıran giriş çözümleri yer aldı.

Bu proje, sürdürülebilir evrensel tasarımın kültürel ve sanatsal mekanlarda nasıl uygulanabileceğini gösteren güçlü bir örnektir.

Emory Üniversitesi Master Planı

Emory Üniversitesi

Emory Üniversitesi, kampüs içinde erişilebilir güzergahlar inşa etmeyi ve binalar arasındaki bağlantıyı güçlendirmeyi amaçladı. Bu kapsamda:

Toplu taşıma sistemleriyle erişilebilirliği artıran çözümler geliştirildi. Engelli bireyler için optimize edilmiş kampüs güzergahları oluşturuldu. Yeşil alanlara ve açık hava mekanlarına erişim kolaylaştırıldı.

Bu proje, eğitim kurumlarında evrensel tasarım ilkelerinin nasıl uygulanabileceğini gözler önüne seriyor.

Evrensel Tasarımın Geleceği

Kapsayıcılık, tasarım sürecinin en başında planlandığında, hem maliyet etkin hem de estetik açıdan etkin çözümler sunar. Sonradan eklenen erişilebilirlik çözümleri, genellikle daha maliyetli ve pahalı olur.

Sürdürülebilirlik ve evrensel tasarım birbirini tamamlayan kavramlardır. Uzun ömürlü, değişen ihtiyaçlara uyum sağlayabilen ve çevre dostu mekanlar, yalnızca günümüz toplumuna değil, gelecek nesillere de hizmet eder.

Doğal ışık kullanımını artıran çözümler

Sürdürülebilir malzemelerle erişilebilir mekanlar

Uyarlanabilir tasarım stratejileri

Bu prensiplerin birleşimi, herkes için erişilebilir, sürdürülebilir ve geleceğe hazır mekanlar inşa etmenin anahtarıdır. Evrensel tasarım, yalnızca bir seçenek değil, sürdürülebilir bir dünya inşa etmek için zorunlu hale gelmelidir.


Yorum yaz...

Teşekkür ederiz. Yorumunuz onaylandıktan sonra yayınlanacaktır.
Üzgünüm. Yorumunuz gönderilemedi. Lütfen tekrar deneyin.
  • (Yayınlanmayacak)