Bitki Bazlı 3 Sürdürülebilir Malzeme

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
On yıllardır toplumumuz, çeşitli sektörlerde malzeme üretimi için modeller oluştururken ağırlıklı olarak çıkarımcı bir yaklaşımı benimsemiştir. Bu modelin sürdürülemez olduğunu artık biliyor olsak da, önemli bir soru hala ortada duruyor: Peki, bunu nasıl yapacağız? Bu soruya kesin bir yanıt vermekten bir süre daha uzak olabiliriz. Yine de, zorlu bir küresel ve ekolojik ufkun damgasını vurduğu bir bağlamda, mimarlık camiasının ne ürettiğimizi ve nasıl ürettiğimizi yeniden değerlendirmeye zorlayarak olumlu bir yaklaşımı sürdürdüğünü not etmek heyecan verici.

Bu ivme, Z kuşağı ve Alfa kuşağı gibi çevreye daha duyarlı yeni nesillerin ortaya çıkması nedeniyle önem kazanıyor olabilir. Kesin olan şu ki, bitkilerden elde edilen kaynakların kullanımını desteklemeyi, ekstraktif süreçlere bağımlılığı azaltmayı ve mimaride malzeme üretimi ve imalatının çeşitli yönlerinde bilinçli ve sürdürülebilir alternatifleri teşvik etmeyi amaçlayan uygulamaları benimseyen bitki bazlı malzemeler gibi yeni üretim felsefelerinin gelişimine tanık oluyoruz.

Bitki bazlı malzemelerin olağanüstü bir avantajı, doğada çeşitli türler arasında görülen çeşitliliği yansıtacak şekilde, bunların geliştirilmesine yönelik fırsatların çeşitliliğinde yatmaktadır. Bu bağlamda, kullanılan ham maddenin önemli bir kısmının kullanılmadığı takdirde normalde atık olarak kategorize edileceğini vurgulamakta fayda var. Dolayısıyla, aksi takdirde çöp olarak değerlendirilebilecek keşfedilmemiş kaynaklardan yararlanarak çevremizin karbondan arındırılmasına katkıda bulunan yenilikçi malzemelerin ortaya çıkışına tanık oluyoruz.

Bu bağlamda ve kapsamlı bir genel bakış sağlamak için, potansiyellerini, ölçeklenebilirliklerini ve mimarlık alanındaki çeşitli uygulamalarını vurgulayan bitki bazlı malzeme örneklerini dikkatle seçtik. Ayrıca, bu yeniliklerden bazılarının geliştirilmesinde aktif olarak yer alan uzmanlardan değerli bilgiler edindik.

Saman Duvar Panelleri

Sistem, yapısının %98'ini oluşturan çift çıtalı ahşap çerçeve ve diğer doğal malzemelerle karıştırılmış saman dolgulu panellerden oluşmaktadır. Özellikle üretim sürecinde yapıştırıcı veya kimyasal madde kullanılmaması ile dikkat çekiyor. Genel olarak, EcoCocon tarafından geliştirilen bu saman duvar panellerinin ana avantajlarından biri, samanın tarımın bir yan ürünü olarak elde edilmesi ve ahşaba kıyasla hızla yenilenebilir bir alternatif sunmasıdır.

Şu anda saman paneller dış duvarların inşasında kullanılmakta olup, bu panel yüksek yalıtım seviyelerine sahip yük taşıyıcı bir yapı sağladığından, tek ailelik konutlardan çok katlı yapılara kadar bir dizi projede uyarlanabilirlik sunmaktadır. Sistemin çok yönlülüğü, farklı tasarım ve yapısal gereksinimlerin karşılanmasına olanak tanıyan, belirli senaryolar için hazırlanmış çeşitli panel formatlarının bir araya getirilmesinde açıkça görülmektedir.

Panelin atmosferik karbonu yakalama kabiliyetine vurgu yapan ekip, modüler saman yapının çevresel ihtiyaçlarla uyumlu malzemelere geçişte önemli bir rol oynayacağından emin. Ekip, ulaşım mesafesini azaltmak ve yerel kaynakları kullanarak yerel üretimi benimsemek için “ölçek büyütmenin anahtarının otomasyon olduğunu” belirtiyor. Ayrıca, çok gelişmiş ülkelerde rekabet güçlerini korumak için, 2019'dan beri geliştirdikleri bir konsept olan küçük, çevik ve yüksek otomasyonlu üretim merkezlerine olan ihtiyacı vurguluyorlar.

Biyolojik Olarak Geçirgen Beton

Bu, %90-95 oranında geri dönüştürülmüş beton kullanılarak oluşturulan ve yosun duvar kaplamasıyla kaplanan, ortalamadan daha yüksek gözenekliliğe sahip bir beton türüdür. Bu malzeme üzerinde 18 yıl önce araştırma başlatan Respyre'ye göre kaplama, beton yüzeye püskürtülen besinler, su ve yosun sporları içeriyor. Bu püskürtme yönteminin “aksi takdirde doğanın içgüdüsüyle gerçekleşecek” süreçleri hızlandırdığını vurguluyorlar. Bu da sera gazı dönüşümü, biyoçeşitliliğin teşviki, ısı adası etkisinin azaltılması ve sürdürülebilirlik gibi faydalar sağlayan bir malzeme ortaya çıkarıyor.

Ölçeklenebilirliğe ulaşmak için ekip, her 12 haftada bir 37.500 m²'ye kadar olan projeler için yosun tedarik eden verimli bir fidanlığa sahiptir. Beton üretimini dış kaynak kullanarak ve büyük ölçekli ortaklarla iş birliği yaparak, yosun yetiştiriciliğine odaklanırken hızlı ve verimli bir şekilde çalışabiliyorlar. Asıl zorluğun, yoğun proje yönetimi görevlerini önlemek için kaplamanın kendi kendine yeterliliğini geliştirmekte yattığını vurguluyorlar.

Genel olarak Respyre, araştırmalarının gelecekte otonom yapıların önünü açabileceğini ve doğal ortamların kentsel alanlara sorunsuz bir şekilde entegre edilmesini sağlayabileceğini öngörüyor. Doğal çevreyi şehirlerimizde erişilebilir kılan bu dönüşüm, sağlığımıza ve gezegenimize fayda sağlayacaktır. Böyle bir erişilebilirlik, inşaat algımızı yeniden şekillendirerek ve onu bir insan sıkıntısı yerine doğal bir olguya dönüştürerek sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunur.

Hızlı Büyüyen Çok Yönlü Çim Panelleri

Plantd, sadece iki kaynağa -çim ve formaldehit içermeyen reçine- dayanarak, ağaçların kesilmesi “ihtiyacını” ortadan kaldıran, yönlendirilmiş yonga levhaya (OSB) bir alternatif oluşturmuştur. Bu malzemenin temeli, atmosferdeki fazla karbondioksiti verimli bir şekilde yakalayarak küresel ısınmayı ele almakta yatmaktadır. Bu, hızlı büyüyen çok yönlü bir çimin yetiştirilmesi ve duvar kaplaması ve çatı kaplamaları için uygun bitki bazlı bir panele dönüştürülmesi amacıyla üretim sürecinin geliştirilmesiyle gerçekleştirilmektedir.

Ekip için ve ölçeklenebilirlikle ilgili olarak, “yeni bir tarımsal tedarik zinciri kurmak ve tescilli üretim ekipmanı tasarlamak ve inşa etmek doğası gereği zordur”, bu nedenle birincil odak noktası %100 elektrikli, modüler ve sürekli bir üretim hattını tamamlamaktır. 2021'deki kuruluşundan bu yana, yapılı çevrede karbon emisyonlarını azaltmak için bir araya gelen bilim insanları, mühendisler, çiftçiler, teknisyenler ve hikaye anlatıcılarından oluşan bir ekip kurdular.

Plantd tarafından belirtildiği gibi ve iklim krizinin aciliyeti göz önünde bulundurulduğunda, “tüm yeni inşaat projelerinin somutlaştırılmış karbon emisyonlarını azaltmaya odaklanmak kritik önem taşımaktadır.” Bu nedenle, çim panel çözümü ve karbon-negatif malzemelerin üretimi, yapılı çevredeki somut karbon emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Büyük ölçekte, bu karbon-negatif malzemeler binaları küresel ısınma sorunundan bir çözüme dönüştürebilir.

Mimaride kullanılan yapı malzemelerinin çoğu, fark edilebilir bir karbon ayak izi bırakan süreçlerle ilişkilendirilse de, bitki bazlı malzemelerdeki her yenilik, malzemelerin yeniden kullanımı ve yapılı çevrenin karbondan arındırılması için yeni olanaklar sunmaktadır. Gelecekte, bu yaklaşımların evrimine ve yeni yapılara entegrasyonuna tanıklık etmemiz, peyzaj üzerinde çalışmak yerine onunla uyum sağlayan yenilikçi ve estetik açıdan farklı bina önerilerinin ortaya çıkmasına yol açması muhtemeldir. Bu malzemeler, hem ne inşa ettiği hem de nasıl inşa ettiği konusunda daha bilinçli bir mimari inşa etmeye kararlı bir nesil için temel oluşturabilir.