İnşaat Sektörü Büyümeye Devam Ediyor
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), 2025 yılının ilk çeyreğine ilişkin İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nu yayımladı. Raporda, sektörün kamu yatırımlarındaki yavaşlama, yüksek maliyetler, nitelikli iş gücü eksikliği ve küresel ticaret savaşlarının yarattığı finansal risklerden olumsuz etkilendiği vurgulandı. Özellikle ülkelerin aşırı korumacı politikalarının Türk inşaat sektörünü zorlayabileceğine dikkat çekildi. TÜİK verilerine göre ise Şubat ayında inşaat üretimi aylık bazda %0,3 azalsa da, yıllık bazda %12,7 artış gösterdi.
Küresel ve Ulusal Ekonomide Zorlu Koşullar
İnşaat sektörü, ekonominin lokomotifi konumunda olup 200’den fazla alt sektöre talep ve istihdam sağlıyor. Ancak 2025’in ilk çeyreğinde; yüksek inşaat maliyetleri, ara verilen kamu yatırımları, deprem bölgesi dışındaki projelerde durdurmalar, iş gücü sorunu ve yurt dışındaki jeopolitik gerilimler nedeniyle önemli zorluklar yaşandı. Özellikle ABD kaynaklı gümrük vergisi krizinin ticaret savaşlarına dönüşmesi ve aşırı korumacı politikaların sektörde belirsizlik yarattığı raporda belirtildi.
İnşaat Maliyetlerinde Yavaşlama
TÜİK İnşaat Üretim Endeksi verilerine göre, Şubat ayında bina inşaatı aylık %0,9 azalmış, ancak yıllık bazda %14,9 artış göstermiştir. Bina dışı yapılar ve özel inşaat faaliyetleri de yıllık bazda artışını sürdürmüştür. İnşaat Maliyet Endeksi ise aylık %1,24, yıllık %23,94 artışla Kasım 2020’den bu yana en düşük yıllık artışı kaydetmiştir. Malzeme fiyatları aylık %1,99 yükselirken, işçilik maliyetlerinde aylık %0,02 azalma gözlenmiştir.
Vergi Tevkifatında İyileştirme Talebi
Sektörün finansal zorlukları göz önüne alınarak, TMB Başkanı Erdal Eren, 30 Mart 2025’te yayımlanan 9707 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirli raylı sistem projelerinde vergi tevkifat oranlarının %1’e düşürülmesinin olumlu bulunduğunu ancak bu uygulamanın genişletilmesi gerektiğini belirtti. Kamu projelerinde müteahhitlerin üzerindeki yüksek vergi yükünün hafifletilmesi için, özellikle Gelir ve Kurumlar Vergisi tevkifat oranlarının %2’ye indirilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, kamu yatırımlarında müteahhitlere tasfiye hakkı verilmediği sürece vergi indirimi gibi desteklerin sağlanmasının önemine dikkat çekti.
Yurt Dışı Projelerde Büyüme ve Zorluklar
2025’in ilk üç ayında Türk müteahhitler, yurt dışında 560 milyon ABD Doları tutarında 14 projeye imza attı. 1972’de Libya ile başlayan yurt dışı tecrübesi, günümüzde 137 ülkede tamamlanan 12.505 projeyle toplamda 535,3 milyar ABD Doları büyüklüğünde bir portföye ulaştı. Türkmenistan, Libya ve Irak en fazla iş yapılan ülkeler arasında yer alıyor. Bununla birlikte, finansman sorunlarının çözülmesi sektörde rekabet gücünü artırmak için kritik önem taşıyor.
Öte yandan, Rusya-Ukrayna savaşının ardından Ukrayna’nın yeniden inşası, Türk inşaat sektörü için öncelikli fırsatlar sunuyor. Mart 2025’te Kiev’de düzenlenen Türkiye-Ukrayna Yeniden İnşa Görev Gücü toplantısında, projelere devlet garantisi verilmesi ve uluslararası finansal iş birliklerinin kurulacağı bildirildi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Türk müteahhitlerinin sürecin önemli aktörleri olacağını ifade etti.
Sektörde Güven ve Satış Dinamikleri
2025’in ilk çeyreğinde Türkiye İnşaat Sektörü Güven Endeksi’nde belirgin bir düşüş yaşandı. Yatırımcı güvenindeki azalma, projelerin ertelenmesi ve finansman sorunları sektörde genel bir temkinli yaklaşımın hakim olmasına neden oldu.
İpotekli konut satışlarında artış devam ederken, ilk el konut satışlarında düşüş gözlemlendi. Yüksek faiz oranları ve artan maliyetler, yeni projelere talebi sınırlıyor; satışlar daha çok ikinci el konutlara yöneliyor. Buna rağmen, konut satışlarındaki artışa rağmen enflasyon ve kredi faizlerindeki yükseliş nedeniyle reel kayıplar devam ediyor. Bu durum, özellikle düşük gelirli kesimlerin konut edinmesini zorlaştırıyor.
Yabancıya konut satışları da azalmaya devam ediyor. 2025 Mart ayında yabancılara yapılan konut satışları, geçen yılın aynı dönemine göre %11,5 azalarak 1.574 oldu. Ocak-Mart döneminde yabancı satışları %19,5 düşüşle 4.578 olarak gerçekleşti. İstanbul, Antalya ve Mersin en fazla satış yapılan iller oldu; Rusya, İran ve Ukrayna ise en çok konut alan yabancı ülkeler arasında yer aldı.