Sürdürülebilir Mimaride Yenilenebilir Enerjinin Kullanımı
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Yenilenebilir enerjiye geçiş, küresel ısınmanın önlenmesi, çevre kirliliğinin azaltılması ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılması için temel bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Bugün tarım, sanayi, ulaşım ve evsel kullanım gibi birçok sektörde yenilenebilir enerji teknolojileri etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Ancak bu teknolojilerin insani yardım alanlarında, özellikle mülteci kamplarında uygulanması hâlâ önemli bir zorluktur.
Enerjiye erişimin insan refahı için önemi
Enerji temiz suya erişim, gıda, sağlık hizmetleri, sanitasyon ve güvenlik gibi temel insan ihtiyaçları için kritik şekilde önemlidir. Araştırmalar, dünya genelindeki mülteci kamplarının %90’ının yeterli elektrik erişimine sahip olmadığını göstermektedir. Bu kampların çoğu, insan sağlığına ve çevreye zarar veren odun kullanımına bağımlıdır.
Yenilenebilir enerji çözümleri neden önemli?
Sürdürülebilir enerji kaynakları, sürdürülebilir mimaride yaşam kalitesini artırmakla kalmamakta, aynı zamanda toplumsal riskleri de azaltmaktadır. Yapılan bazı çalışmalar, özellikle ortak kullanım alanlarında yaşanan cinsiyete dayalı şiddetin azalmasında yenilenebilir enerji kullanımının etkili olduğunu göstermektedir.
Azrak Mülteci Kampı bu konuda önemli bir örnektir. Ürdün’ün kuzeyinde, zorlu iklim koşullarına sahip çöl bölgesinde kurulan Azrak Kampı, iki megavat kapasiteli bir güneş enerjisi santrali ile yirmi bin Suriyeli mülteciye temiz ve uygun fiyatlı elektrik sağlamaktadır. Bu proje; enerji maliyetlerini düşürmüş, güvenliği artırmış, çevresel sürdürülebilirlik sağlamış ve yeni iş fırsatları yaratmıştır.
Yenilenebilir enerji uygulamalarında karşılaşılan zorluklar
Enerji kaynaklarına erişim eksikliği
Mülteci kampları çoğunlukla uzak ve az gelişmiş bölgelerde kurulduğundan, mevcut enerji şebekelerine erişim oldukça sınırlıdır. Örneğin, Bangladeş’teki Rohingya kampında mevsimsel hava değişimleri enerji kaynaklarına erişimi daha da zorlaştırmaktadır. Bu durum, enerji çözümleri tasarlanırken mevsimsel değişimlerin mutlaka dikkate alınması gerektiğini göstermektedir.
Yetersiz planlama
Ani nüfus hareketleri sonucu oluşan mülteci kamplarında plansız yerleşimler, sürdürülebilir enerji altyapısının kurulmasını güçleştirmektedir. Somali mültecileri gibi örneklerde, enerji dağıtımında yaşanan sorunlar plansızlık nedeniyle daha da büyümektedir. Bu nedenle kapsayıcı ve organize bir yerleşim tasarımı büyük önem taşımaktadır.
Finansal zorluklar
Yenilenebilir enerji sistemlerinin ilk kurulum maliyetleri yüksek olsa da, uzun vadede maliyet etkin çözümler sunmaktadır. Finansman eksikliği, mülteci kamplarında temiz enerji yatırımlarının önündeki en büyük engellerden biridir.
Yenilenebilir enerji için çözüm önerileri
Güneş enerjili aydınlatma kitleri
Güneş enerjili aydınlatma kitleri, taşınabilir ve çok amaçlı kullanımlarıyla mülteci kamplarında temel aydınlatma ihtiyacını karşılamaktadır. Bu kitler sayesinde gece güvenliği artmakta ve sosyal yaşam desteklenmektedir.
Bağımsız çözümler ve güneş enerjili ev sistemleri
Bağımsız güneş enerjili çözümler, haneler ve küçük işletmeler için uygun bir elektrik kaynağı sağlamaktadır. Bu sistemler, sadece aydınlatma değil; vantilatör, televizyon gibi günlük yaşamda önemli olan cihazların da kullanımını mümkün kılmaktadır.
Yenilenebilir enerji mini şebekeleri
Mini şebekeler, uzak kırsal alanlarda orta ölçekli enerji ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmaktadır. Solar ev sistemlerine kıyasla daha yüksek enerji kapasitesi sunan mini şebekeler, genel aydınlatmanın yanı sıra orta güçlü cihazların çalıştırılmasını da mümkün kılmaktadır.
Güneş enerjili su pompalama sistemleri
Güneş enerjili su pompaları, güvenilir su temini, sulama imkânı, tarımsal üretimde verim artışı, gelir seviyesinin yükselmesi ve yakıt tüketiminin azaltılması gibi birçok avantaj sunmaktadır. Böylece mültecilerin gıda güvenliği ve ekonomik bağımsızlığı desteklenmektedir.
Yenilenebilir enerji ile insanlık için yeni bir başlangıç
Dünya genelinde yaklaşık 70 milyon yerinden edilmiş insan bulunuyor. Herkes için uygun fiyatlı ve temiz enerji erişiminin sağlanması, insani yardım ile kalkınma çalışmaları arasındaki eksikliği giderme potansiyeline sahiptir. Bu hedefe ulaşmak için, sürdürülebilir mimaride dikkatli bir tasarım ve planlama anlayışı benimsenmeli, uzun vadeli, çevre dostu ve kendi kendine yeterli çözümler geliştirilmelidir.