Yapı Malzemesi Olarak Toprak
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Fas Krallığı, 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi – Venedik Bienali’nde “Materiae Palimpsest” adlı sergisiyle dikkat çekiyor. Küratörlüğünü mimarlar Khalil Morad El Ghilali ve El Mehdi Belyasmine’in üstlendiği Fas Pavyonu, toprak mimarlığını sürdürülebilir bir yapı yaklaşımı olarak yeniden gündeme taşıyor. Sergi; geleneksel yapı teknikleri, dijital teknolojiler, zanaatkâr hologramları ve dokunsal yerleştirmelerle zenginleştirilmiş bir deneyim sunuyor.
Toprak: Yenilenebilir Malzeme, Mimari Miras ve Geleceğin Yapı Taşı
Fas Pavyonu, toprağı sadece bir yapı malzemesi olarak değil; kültürel kimliğin, çevresel duyarlılığın ve mimari sürdürülebilirliğin taşıyıcısı olarak konumlandırıyor. Sergi, kerpiç, sıkıştırılmış toprak ve toprak-saman karışımı gibi geleneksel yapı tekniklerinin günümüz kentleşme ve iklim krizine sunduğu çözümleri vurguluyor.
Bu tekniklerin öne çıkan avantajları arasında:
- Düşük karbon ayak izi,
- Yerel malzeme kullanımı,
- İyi ısı yalıtımı ve iklim uyumu,
- Döngüsel ekonomi prensiplerine uygunluk yer alıyor.
Kolektif Zekâ ve Katılımcı Yapım Süreci
Bienal’in bu yılki temasıyla uyumlu olarak geliştirilen sergi, kolektif zekâyı yapı üretimi üzerinden ele alıyor. Mimarlık, zanaatkârlık ve dijital teknolojilerin buluştuğu bu ortamda, toplum temelli yapı üretimi ve bilgi aktarımı ön planda. Pavyonun merkezinde, iki yerel ustanın hologramla canlandırılmış çalışma performansları, izleyiciye unutulmaya yüz tutmuş teknikleri yeniden hatırlatıyor.
Toprak ve Mimarinin Gücü
Mimar ve sanatçı Soumyia Jalal’ın tekstil işleriyle çevrili sergi alanı, toprağın dokusunu ve zanaatın izlerini ziyaretçilere hissettirmeyi amaçlıyor. Tavan ve duvarlarda kullanılan malzeme örnekleri, aletler ve yerel objeler, ziyaretçiyi Fas’ın kadim toprak yapı geleneğinin içine çekiyor.
Bu kurgu sayesinde sergi:
- Yerel bilgeliğin mimariye nasıl aktarılabileceğini gösteriyor.
- Bilgi aktarımı, zanaat temelli öğrenme ve kültürel süreklilik açısından örnek oluşturuyor.
- Malzemenin ruhuna saygı duyan bir tasarım yaklaşımını ortaya koyuyor.
Yapı Malzemesi Olarak Toprak
Fas Pavyonu, toprağı sadece yapı malzemesi olarak değil, sürdürülebilirliğin fiziksel bir yansıması olarak ele alıyor. Bu yapı kültürü:
- Yüksek dayanıklılık ve esneklik,
- Doğal estetik,
- Atıksız üretim,
- Yerel kaynaklara dayalı döngüsel sistem gibi değerler üzerine kurulu.
Sergi, kuşaktan kuşağa aktarılan mimari bilgelik ile yenilikçi sürdürülebilirlik anlayışı arasında bir köprü kuruyor. Böylece geçmişle gelecek arasında ilham verici bir mimari diyalog kuruluyor.
Devlet Desteğiyle Hayata Geçen Bir Vizyon
“Materiae Palimpsest” sergisi, Fas Gençlik, Kültür ve İletişim Bakanlığı ile Ulusal Planlama, Kentsel Gelişim, Konut ve Kentsel Politika Bakanlığı iş birliğiyle hazırlandı. Bu destek, Fas’ın yerel mirasına sahip çıkarak kamu politikalarıyla iç içe bir mimarlık vizyonu oluşturduğunu gösteriyor.
Venedik Mimarlık Bienali 2025’te Öne Çıkan Pavyonlar
- Danimarka Pavyonu – "Build of Site": Malzeme yeniden kullanımı ve kaynak verimliliğiyle sürdürülebilir mimari yaklaşımları ele alıyor.
- Kanada Pavyonu – "Picoplanktonics": Karbon yakalama özelliğine sahip canlı siyanobakteri içeren yenilikçi 3D baskı mimari yapılar sunuyor.
- Sırbistan Pavyonu – "Unraveling: New Spaces": Yün gibi doğal malzemelerle geçici ve döngüsel tasarım ilkeleriyle oluşturulmuş çevresel açıdan sorumlu yapılar sergiliyor.