2025 Venedik Mimarlık Bienali Kapılarını Açtı
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Dünyanın en prestijli mimarlık etkinliklerinden biri olan Venedik Mimarlık Bienali’nin 19. edisyonu, bu yıl “Zekâ: Doğal. Yapay. Kolektif.” temasıyla mimarlık dünyasını bir araya getiriyor. Carlo Ratti küratörlüğünde hazırlanan bienal, 10 Mayıs 2025’te başladı ve 23 Kasım’a kadar sürecek.
Bienalin bu yılki teması: Uyum, Zekâ ve Geleceğe Hazırlık
Carlo Ratti’nin küratörlüğünü üstlendiği bu yılki bienal, iklim değişikliği karşısında direnç yerine uyum temelli mimari çözümleri vurgulayan bir paradigma değişimini gündeme getiriyor. “Doğal Zekâ, Yapay Zekâ ve Kolektif Zekâ” başlıkları altında kurgulanan sergiler, disiplinler arası yaklaşımla 750’den fazla katılımcının 300’ün üzerinde katkısını bir araya getiriyor.
Açılış töreni ve ödüller
10 Mayıs’taki açılış töreninde, uluslararası jüri tarafından belirlenen ödüller de sahiplerini buldu. Jüri başkanlığını Hans Ulrich Obrist’in yaptığı ekip, Yaşam Boyu Başarı Altın Aslanı’nı feminist bilim kurgu yazarı ve filozof Donna Haraway’e verdi. 2023’te hayatını kaybeden mimar Italo Rota ise Yaşam Boyu Başarı İçin Özel Altın Aslan Ödülü ile onurlandırıldı.
Venedik'in değişen mekânsal kurgu
Giardini’deki Merkez Pavyon’un yenilenme süreci nedeniyle bu yılki bienal kentin farklı alanlarına yayıldı. Ratti’nin sözleriyle, Venedik bu süreçte “yaşayan bir laboratuvara” dönüşüyor. Arsenale’deki ana sergi, özel bölümüyle uzay araştırmalarını dünyadaki krizlerle yüzleşmek için bir düşünce çerçevesi olarak sunuyor.
Ulusal katılımlar: 65 ülke, yeni temsiller ve farklı anlatılar
Bu yıl 65 ülke bienale katılıyor. Giardini’de 26, Arsenal'de 25 ve şehir merkezinde 15 farklı mekânda ulusal sergiler yer alıyor. Azerbaycan, Umman, Katar ve Togo ilk kez bienalde temsil ediliyor. Ulusal pavyonlar bağımsız küratöryel kararlarla kurgulanıyor, bu da farklı anlatıların ve tematik çeşitliliğin önünü açıyor. Vatikan’ın Santa Maria Ausiliatrice’deki “Opera Aperta” sergisi ve Venedik Belediyesi’nin “Libraries. Building Venetian Intelligence” başlıklı kolektif kütüphane projesi dikkat çekiyor.
Özel projeler ve paralel etkinlikler
Bienal kapsamında bu yıl iki özel proje öne çıkıyor:
“Margherissima”: Architectural Association öğrencileri tarafından Forte Marghera için geliştirilen kentsel prototip (Küratör: Nigel Coates).
“On Storage”: DS+R ile V&A Müzesi ortaklığında, depo mimarisini irdeleyen altı kanallı video enstalasyonu.
Ayrıca küratör Carlo Ratti’nin onayıyla gerçekleşen 11 farklı paralel etkinlik, bienalin ana temasını farklı perspektiflerle zenginleştiriyor.
GENS ile küresel krizlere kolektif yanıt
Bienal’in herkese açık kamusal programı GENS (Gençler için Eğitim, Network ve Strateji), küresel krizlere karşı kolektif uyumu ele alıyor. Program, COP30, C40 ve Davos Baukultur İttifakı gibi uluslararası organizasyonlarla iş birliği içinde geliştirildi. 8 Mayıs’ta Arsenal’deki Speakers’ Corner alanında başlatılan etkinliklerde mimarlık eleştirisi, tartışmalar ve atölyeler öne çıkıyor.
Eğitim programları dikkat çekiyor
Bienal’in üç ana eğitim girişimi:
Biennale College Architettura: 30 yaş altı genç profesyonellere yönelik mentorluk ve görünürlük fırsatları sunuyor. Bu yıl 49 ülkeden gelen 200 başvuru arasından seçilen 8 proje, yarışma dışı olarak sergide yer alacak.
Eğitim Programı: Öğrenci, aile, profesyonel ve eğitmen gruplarına yönelik rehberli turlar ve atölyeler içeriyor.
Biennale Sessions: Üniversite ve akademilere özel ziyaret paketleri ve çalışma olanakları sağlıyor.
Venedik Sürdürülebilirlik Vakfı (VSF) tarafından hazırlanan “Zeki Venedik: Geleceğin En Eski Şehri” projesi, kentin tarihsel zekâsını ve çevresel uyum becerisini gözler önüne seriyor. Bu proje, Bienal’in 2021’de başlattığı iklim eylemi stratejisiyle uyumlu biçimde, sürdürülebilir şehir yaşamının sınırlarını araştırıyor.
Carlo Ratti’nin Arup ve Ellen MacArthur Vakfı iş birliğiyle hazırladığı “Döngüsel Ekonomi Manifestosu”, malzeme israfının önüne geçen, yeniden kullanım ve doğal sistemlerle uyumlu bir tasarım yaklaşımına çağrı yapıyor.