Buenos Aires'te Geri Dönüşümden Doğan Küçük Ortaçağ Köyü Campanópolis
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Günümüzde mimarların rolü inşaatın sınırlarını aşarak genellikle düşünülemez alanlara giriyor, ancak yine de meslekle yakın ilişki sergileyen alanlara ulaşıyor. Zamanda geriye gidersek birçok bina, ev, anıt ve hatta şehir planlamacısı ve ünlü mimarlar olmadan sezgisel olarak inşa edildiği gerçeğidir. Muhtemelen günümüz mimarları, beceri ve bilgi sergilemenin ötesine geçen ve onları ilgilendiren diğer alanlara da yayılan büyük bir meydan okumayla karşı karşıya ama onlar hala bunun farkında değil. Öyleyse geleceğin mimarının rolü nasıl olacak?
Campanópolis adlı ortaçağ köyü Buenos Aires şehrine yaklaşık 30 km uzaklıkta Matanza, González Catán'da yer alır. Aslında yapılar daha çok heykelsi bir karaktere sahip gibi görünse de mimari bir şekle sahip gibi görünür. Bu nedenle mimarsız ve ıssız mimarinin bir örneği olarak sunulur. Latin Amerika'da tarihi, ekolojik, kültürel ve tematik bir park oluşturan ilk ortaçağ ruhuna sahip şehirdir.
Bir süpermarket iş insanı ve konserve gıda üreticisi olan Antonio Campana 1977'de bir yaz evi ve bir tarım işletmesi inşa etmek için ovalar, ormanlar, nehirler, dereler ve göllerden oluşan 200 hektarlık bir kırsal alan satın aldı. 1985 yılında CEAMSE (Ecological Coordination of the Metropolitan Area of the State Society) tarafından kamulaştırılan araziyi geri aldıktan sonra kendisine kanser teşhisi kondu ve o zaman yıllardır çöplük olan arazide ve bu çok özel köyü inşa etmeye karar verdi.
Antonio herhangi bir mimari bilgisi olmadan yerel komşularıyla bir araya getirdiği bir grup duvarcı ile birlikte tasarladı ve inşa etti. Kendisinin ektiği bir ormanın ortasında stillerin karışımı olan ve inşaat kalıplarını kıran, eskinin temelinde yeniyi inşa eden bir köy yarattı. Ortaçağ tarzı yapıların, parke taşlı kıvrımlı geçitlerin ve 15. yüzyıldan kalma bir Avrupa köyünden çıkmışçasına demiryolu traverslerinin, masal evlerinin, bir Hollanda yel değirmeninin, vagonlu bir lokomotifin ve kolonyal bir şapelin bir arada bulunduğu bir kompleks… En ilgi çekici yerlerinden biri çok çeşitli ferforje korkulukların, asma avizelerin, vitrayların, antika objelerin ve ayrıca sanat eserlerinin sergilendiği Barlar Müzesi'dir.
100.000'den fazla farklı ağaç ve bitki türüyle Buenos Aires eyaletinin en büyük doğa rezervlerinden birinde yer aldığından doğanın korunması inşa edilirken dikkate alınan en önemli hususlardan biriydi. Campanópolis molozlardan elde edilen malzemelerin geri dönüştürülmesi ve yeniden kullanılmasıyla inşa edildi.
Argentinos Juniors Stadyumu'nun yeniden inşası için atılan tribünler, 9 de Julio Bulvarı uzantısındaki yıkımlardan alınan parçalar, Palermo Hipodromu ve Galerías Pacifico'nun yenilenmesinden elde edilen 19. yüzyıl malzemeleri gibi büyük tarihi değeri olan nesneler korunmuş. Aynı zamanda duvarlardaki çiniler, kör kapılar, odaları ayırmayan veya bölmeyen kapılar, boşluğa giden merdivenler, kapılardan oluşan asma katlar, ters yerleştirilmiş karolar gibi objeler yeniden hayat buldu.
Neden ama bu köyde hiç yerleşim olmadı? Belki mimarların veya şehir planlamacılarının müdahalesi konfor ve uyum kavramlarıyla yaşanabilir alanların yaratılmasını sağlayabilirdi. Kim bilir belki de bu amaçlar için tasarlanmamıştı. Kesin olan bir şey varsa o da pencereyi, kapıyı veya mobilyayı yerleştirmek için en iyi yerleri tanımak. Bir ev için en iyi yönlendirmeyi veya havalandırmayı bilmek veya mekanları nasıl boyutlandıracağını ve dağıtacağını öğrenmek mekanları tasarlarken gerekli niteliklerdir.
Kendi kendini inşa eden yöntemler ve alternatif üretim yöntemleri harika sonuç verebilir ancak sakinlerden daha fazla ziyaretçi çekme eğiliminde olan eşsiz bir mimari de yaratabilir. Ancak günün sonunda büyük geçmişine damgasını vuran, hayranlık uyandıran, bir miras bırakan yine mimarlıktır ve öğrenilecek çok ders var.