Kadınlara Özel Modern Cami
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Amerikalı mimarlık stüdyosu Diller Scofidio + Renfro, Katar'ın başkenti Doha'da yalnızca kadınlara özel olarak inşa edilen El-Mücadile Kadın Merkezi ve Camii’ni tamamladı. Taş kaplı çelik iskelet üzerine kurulu, battaniye benzeri delikli çatısıyla dikkat çeken yapı, mimari tasarımıyla ibadet, eğitim ve sosyal yaşamı bir araya getiriyor.
Kadınlar İçin Özel Olarak Tasarlanan Modern Cami
El-Mücadile – Arapça’da “diyalog kuran kadın” anlamına geliyor. Adını taşıdığı bu merkez, sosyal ve eğitsel alanları, Müslüman dünyasında yalnızca kadınlara özel olarak inşa edilen ilk modern cami ile birleştiriyor. Toplamda 4.600 m2’lik bir alanı kapsayan yapı, camilerin yalnızca ibadet değil; aynı zamanda kamusal ve eğitsel alanlar olduğuna dair anlayışla şekillendirilmiş.
El-Mücadile'nin Mimari Formu
Projenin mimari yaklaşımını anlatan stüdyo kurucularından Elizabeth Diller şöyle dedi: “Caminin ibadet ve eğitimi aynı çatı altında buluşturma rolü, mimari tasarımın temelini oluşturdu. Dalgalı çatı, bir ucunda geniş bir ibadet alanı oluştururken, diğer ucunda eğilerek daha samimi bir eğitim mekânı yaratıyor. Bir kadın olarak, yalnızca kadınlara yönelik, günlük yaşamın ihtiyaçlarına cevap veren bir alan tasarlamak benim için anlamlıydı.”
Güneş Işığını Filtreleyen Delikli Çatı Sistemi
Kıble yönüne dönecek şekilde 17 derece açıyla konumlandırılan ana ibadet salonu, çelik çatının içinden geçen beş bin ışık tüneli sayesinde doğal ve yumuşak bir ışıkla aydınlanıyor. Bu tasarım, sıcaklık kontrolünü sağlarken görsel olarak da etkileyici bir deneyim sunuyor.
Zemin boyunca uzanan 35x20 metrelik dev halı ise, geleneksel seccade deseninin pikselleştirilmiş ve büyütülmüş hali. Aynı anda 750 kişiye kadar ibadet imkânı sunuyor. Mihrap ise klasik formunun dışına çıkarak, gökyüzü penceresinden gelen ışıkla aydınlanan dalgalı bir duvar yüzeyi olarak yeniden yorumlanmış.
Geleneksel Sanattan İlham Alan Modern Tasarım
Elizabeth Diller, projenin ilham kaynaklarını şu sözlerle açıkladı: “Çatı, ışık kuyuları aracılığıyla yumuşak ve yüce gün ışığını içeri alırken, Doha'nın kavurucu güneşinden gelen ısıyı da engelliyor. Tasarım, İslam sanatının ilahi olanı temsil etme anlayışından da etkileniyor.”
Doğal Işığın Merkezi
Yapının kalbinde yer alan dairesel, üstü açık iç avlu, ibadet ve eğitim alanlarını birbirinden ayırıyor. Cam duvarlarla çevrili bu avlu, iki zeytin ağacına ev sahipliği yaparken, gün ışığının yapı geneline yayılmasına katkıda bulunuyor.
Ahşap kitaplıklar, çalışma masaları, sahne alanı ve daha özel odalar; merkezin sosyal ve eğitsel işlevlerini destekliyor.
Geleneksel Minare Yerine Heykelsi Bir Kule
El-Mücadile’nin güney girişinde yer alan minare, geleneksel formunun ötesine geçiyor. Çelik kablolarla desteklenen puro formundaki bu heykelsi yapı, metal örgü kaplamasıyla geleneksel maşrabiye desenlerine gönderme yapıyor. Ezan sesi ise, kule içine yerleştirilen mekanik hoparlörler aracılığıyla yukarıya taşınıyor.
Diller Scofidio + Renfro'dan Son Projeler ve Ödüller
Stüdyo, yakın zamanda Londra’da halka açık ilk müze depolama alanı olan V&A Storehouse’un açılışını gerçekleştirdi. Venedik’te ise lagün suyundan kahve üreten Canal Café projesiyle Altın Aslan ödülünü kazandı. El-Mücadile gibi projeler, DS+R’ın kamusal, yenilikçi ve sosyal yönü güçlü mimarlık anlayışını yansıtıyor.