Mimari Şartnameler Sürdürülebilirliği Nasıl Destekler?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Şartnameler, bir projenin sürdürülebilirlik hedeflerini belirleyen kritik belgelerdir. İnşaat malzemeleri ve süreçlerini ayrıntılandırarak projenin çevresel etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Sürdürülebilir tasarım, son 20-25 yılda bina sahipleri, kullanıcılar ve topluluklar için öncelikli bir konu haline gelmiştir. Bu süreçte, şartnameler proje hedeflerinin sağlanmasında temel bir araçtır.
Sürdürülebilirlik gereksinimlerini belirleme ve dokümantasyon

Bir projenin sürdürülebilirlik gereksinimlerini belirlemek için ilk adım, proje hedeflerini netleştirmektir. Tasarım ekipleri, proje başlangıcında şu soruları sormalıdır:
Proje bir sürdürülebilirlik sertifikası almayı hedefliyor mu?
Gereksinimlerin bir kontrol listesi var mı?
Ürün ve sistem seçiminde hangi sürdürülebilirlik kriterleri göz önünde bulundurulmalı?
Bu gereksinimler belirlendikten sonra, dokümantasyon süreci devreye girer. İyi koordine edilmiş ve detaylı bir dokümantasyon, bir projenin hem sürdürülebilirlik gereksinimlerini karşılamasında hem de inşaat aşamasında doğru uygulanmasında belirleyici olur.
Sertifikasız projelerde sürdürülebilirlik stratejileri
Her proje, sertifikasyon hedefi olmasa bile sürdürülebilirlik standartlarını karşılamalıdır. LEED ve benzeri sertifikasyon programları, sertifikasyonun gerektirdiği kriterlerin çoğunu kapsayabilir. Bu projelerde sürdürülebilir tasarım gereksinimleri, dokümantasyon ve iletişimle netleştirilerek uygulanabilir. Sertifikasız projelerde bile sürdürülebilirlik stratejileri doğru planlandığında, bina sahiplerinin bakış açısı değişebilir ve daha sürdürülebilir çözümler tercih edilebilir.

Şartnamelerde sürdürülebilirlik gereksinimlerini belgelemek
Tüm projeler, asgari sürdürülebilirlik gereksinimlerini içermelidir. Bu gereksinimler genellikle Giriş Bölümü 01 (Genel Gereksinimler) kısmında bir araya getirilir. Bu genel bölüm, projenin idari ve prosedür kurallarını kapsarken, teknik bölümler ürün veya sistemlere yönelik spesifik gereksinimleri içerir. Böylelikle hem müteahhit hem de alt yükleniciler tüm sürdürülebilirlik gereksinimlerini kolaylıkla takip edebilir.

Sürdürülebilir şartnamelerde iletişim ve eğitim
Ekip içi koordinasyon
Sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için tasarımcılar, şartname yazarları ve sürdürülebilirlik liderlerinin etkin bir şekilde iletişim ve iş birliği yapması gerekir. Ancak, farklı disiplinler arasındaki iş bölümü nedeniyle, sürdürülebilir ürünlerin seçiminde ve dokümantasyonunda sorunlar yaşanabilir. Örneğin, şartname yazarları genellikle mimari bölümlere odaklanırken, yapısal veya mekanik-elektrik gibi diğer bölümlerde sınırlı kontrole sahiptir.

Bu tür sorunlar, belgelerin dikkatlice koordine edilmesi ve incelenmesiyle çözülebilir. Şartname yazarlarının, sürdürülebilirlik gereksinimlerinin tüm disiplinlerde doğru bir şekilde belgelenmesini sağlaması önemlidir.
Tasarım ekiplerinin eğitimi ve mentorluk
Şartname yazarlarının bir diğer önemli rolü, tasarım ekiplerini sürdürülebilir ürünler ve dokümantasyon süreçleri konusunda eğitmektir. Şartname yazarları:
Daha sürdürülebilir ürün alternatifleri sunabilir.
Tasarım ekibine seçilen ürünlerin performansı ve sürdürülebilirliği hakkında bilgi sağlayabilir.
Üreticiler ve ürün temsilcileriyle ekipleri bir araya getirerek değerli bilgiler paylaşabilir.
Ekip üyelerinin şartname yazımı sürecini anlaması, projenin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşması açısından kritik bir öneme sahiptir.
Şartname yazarlarının sürdürülebilirlikteki rolü

Şartname yazarları, sürdürülebilir projelerin başarıya ulaşmasında kilit bir rol oynar. Şartnameler, proje hedeflerini net bir şekilde tanımlayarak, müteahhit ve alt yüklenicilere yol gösterir. İyi hazırlanmış ve koordine edilmiş şartnameler, sürdürülebilir bir geleceğin inşasında önemli bir adımdır.