Metaverse'de Mimari Tanıdık Geldiğinde Kabul Etme Olasılığımız Daha mı Yüksek?

Nüshet Çamuşoğlu / editor@ekoyapidergisi.org

Sadece geçmişe, şimdiye ve geleceğe ilişkin çeşitli mekan ve zaman anlarının değil, yaşananların, hatırlananların ve hayal edilenlerin de iç içe geçtiği bir dünyada yaşıyoruz. Daha yakın zamanlarda, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik (VR ve AR) gibi sürükleyici teknolojiler, diğer varoluş düzlemlerine erişmek için çeşitli ortamlar sağladı ve bunu yapmak için tasarlanmış alana izin verdi. Hareketli bir metaverse giden bir yol yaratılıyor. Şu anda deneyimlediğimiz her şeyden daha "gerçek" hissettirebiliyor.

Sanal bir gelecek aramızda giderek daha mümkün hale geliyor. Dijital toplulukların, kablosuz teknolojilerin ve bağlantılı dünyaların yaratılması yaşam biçimimizi sonsuza dek değiştiriyor. Bildiğimiz şekliyle metaverse mimari kavramların özel ihtiyaçlarını dikkate alarak sürekli olarak gelişiyor. Mimari tasarım uzun süredir sürükleyici sanal ortamların arkasındaki itici güç olmuştur, ancak Metaverse altyapısının geliştirilmesinde mekan ve akıl kavramlarının mutlaka faktör olarak hizmet etmesi gerekmez. Bu nedenle tasarımcıların bu gerçekleri dikkate alması önemlidir. Neden alanların çehresini oluşturmaya çalışıyoruz? Bu dijital alanlar "'gerçek" görünüyor mu?

Tanıdık ilke olarak da bilinen "salt maruz kalma etkisi" bizi etkiler.  Bu insanların sırf aşina oldukları için tat alma eğilimini açıklayan psikolojik bir olgudur. Yemek, müzik ve aktiviteler gibi tanıdık şeyler bizi rahatlatıyor. Evrimsel bir bakış açısından aşinalığın sevgiyi beslediği ve rahatlık getirdiği mantıklıdır. Genel olarak tanıdık daha güvenli ve daha az zararlı görünüyor. Bilinmeyen riskler almak istemiyoruz.

İlk iPhone ile çok benzer bir şey oldu. Gerçek bir hesap makinesine benzeyen bir hesap makinesi uygulaması ve kağıt gibi görünen bir not uygulaması vardı. İşlerin tanıdık ve somut görünmesini sağlayan bu akıl yürütme şeması günümüzün akıllı telefon dijital kullanıcı arayüzlerini oluşturmada önemli bir araçtı. Elde taşınabilir teknolojideki bu yeni gelişmelerin duyurulmasının gerekli olduğu konusunda anlaşmaya varıldı. Çünkü tasarımcılar halkı bu devrimde yönlendirmenin ve bu yeni normu kabul etmenin yıllar alacağını biliyorlar. Öyleyse, yeni ortamlara, binalara ve çevrelere sanal olarak adapte olmaya çalıştığımızda nerede bu aşinalık duygusu?

Metaverse fikri ilk başta göz korkutucu görünebilir. Birçok insan Metaverse'in neden olduğu çeşitli tepkilere ve endişelere aşinadır. Ancak aşinalık ve zevk arasındaki ilişki hakkındaki gerçeği ve bilinmeyenin tadını çıkarmak için birden fazla karşılaşma gerektiğini kabul ettiğimizde, yeni bir uyarana verilen ilk olumsuz tepkiyi kaçırmaktan bilinçli olarak kaçınırız. Bu bir strateji haline getirilebilir.

Yavaş yavaş dijital çağ için çeşitli sanal gerçeklik projelerine dahil olan mimarlar görünüyor. Zaha Hadid Architects, Metaverse'de bir "siber-kentsel" şehir yarattı. Bu şehirde bireyler kripto para birimi ile çok şey satın alabilir ve dijital binalara avatar olarak girebiliyor. Liberland adlı 4.0 şehri, Özgür Liberland Cumhuriyeti'ne bir parçasıdır.. Bir belediye binası, bir ortak çalışma alanı ve NFT ile  eserlerini sergileyen bir kripto sanat galerisi içeriyor.

Bu şehrin binaları gerçek dünyanın kısıtlamaları içinde hala anlam ifade eden şekiller ve yapılar kullanarak günlük hayatımızda karşılaştığımız ve deneyimlediğimiz gerçek somut binalara benziyor. Mimarlar insanların tanıdık bir şeye adım atmasının en önemli şey olduğunu anlıyor. Metaverse'in yükselişi ve yapılı çevrenin dijitalleşmesiyle bazıları yeni ve benzeri görülmemiş platformlarda bile tanıdık yapılar inşa ederken, geleneksel mimarların bu yolda ilerlemedeki rolüyle ilgili endişelerini dile getiriyor.

Belki de metaverse sanal gerçeklik ve artırılmış gerçekliğe içerik ve uzamsal kalite açısından bakarak başlanmalı. İnsanların uzamsal ve duygusal olarak yaşamaya başladığı bireylerin bu dijital ortamları çevrimdışı yaşamlarının doğrudan ve sürekli bir uzantısı olarak görmelerine olanak tanıyan giderek daha fazla üç boyutlu, sürükleyici ortamlar haline geliyorlar. Başka bir deyişle insan hayalleri, dürtüleri ve arzularıyla iyi bir şekilde bütünleşmiş sanal bir alana yöneliyor.