ReYard House: Modüler, Sürdürülebilir ve Verimli
Uluslararası ölçekte üniversiteler arası gerçekleştirilen, sürdürülebilir ve enerji tasarrufu sağlayan mimari biçimlerini konu alan Solar Decathlon’ın Afrika ayağı için tasarlanıp inşa edilen ReYard House Türkiyeli bir ekip olan Team Bosphorus’un imzasını taşıyor. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi hoca ve öğrencilerinden oluşan bu ekip, Solar Decathlon’a Türkiye’den katılım sağlayan ilk ekip olma özelliğini de taşıyor. Gelin İnovasyon, Mühendislik ve İnşaat ve İletişim ve Sosyal Bilinç kategorilerinde ödüle layık görülen bu çalışmayı mercek altına alalım.
Çalışmanın İnovasyon kategorisinde ödüle layık bulunmasının üç sebebi var; tekrar kullanıma uygun ve modüler bir tasarım mantığına sahip olması, yerel malzemeleri günümüz teknolojisi ile birleştirmesi ve mimari bir projede mikroalg teknolojisine yer verilmesi. Modüler ahşap yapısı sayesinde enerji tasarruflu / sürdürülebilir bir mühendislik sisteminin ürünü olan projenin Mühendislik ve İnşaat kategorisinde ödül almasını sağlayan bir diğer etmen ise projede toprakarme panellere yer veriliyor olması. Bir buçuk yıla uzanan hazırlık sürecinde online ortam ve sosyal medya kanalları üzerinden oyunlaştırılmış bir iletişim yöntemi de kullanarak proje hakkında bilgi paylaşmaları ise İletişim ve Sosyal Bilinç kategorisinde ödüle layık görülmelerine vesile olmuş durumda.
Projeye verilen ReYard ismi ise bünyesinde barındırdığı birden fazla kelime oyunu ile inşa edilen modelin doğasına dair ipuçları taşıyor. Bu oyunlardan biri Fas’a özgü toprak tipi riyad üzerinden kuruluyor. Aynı zamanda “re” hecesi tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını sembolize ederken “yard” hecesi ise gerek Fas gerek Türk inşa kültüründe ailelerin bir arada vakit geçirdikleri avlulara karşılık geliyor. Her iki kültürün de özel yaşama yükledikleri büyük önem mimari tarzlarının avlu ve benzeri öğeler etrafında gelişmesine sebep olmuş durumda. Bu açıdan 5 kişilik modern bir Faslı ailenin ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde dizayn edilen bu modelde avlular elzem bir konfor unsuru halinde karşımıza çıkıyor.
Kuru ve sıcak bir iklimin yaşam şartlarına uyacak biçimde rahat, gölgeli ve nemli alanlar sunacak biçimde tasarlanan projede yer alan ayırıcı duvarlar bir yandan görünürlüğe engel olurken diğer yandan rüzgarın mekân içinde rahatça hareket etmesine olanak sağlıyor. Bununla birlikte projenin güney ve batı cephelerinde herhangi transparan yapı öğesi kullanılmamış durumda. Yapının çatısına 15 derece açıyla yerleştirilen solar paneller bütüncül bir verimlilik sağlıyor. Avluyu güneşin etkilerinden koruyan ve iklim şartlarıyla uyum içinde çalışıp konforlu bir ortam da sağlayan çatı, aynı zamanda rüzgârın yapı içinde gerçekleştirdiği harekete de yön veriyor. Böylelikle alglerin yer aldığı havuzda gerçekleşen buharlaşma tüm yapının serinlemesine yardımcı oluyor.
ReYard House’un temel yapı elemanları sıkıştırılmış toprak ve ahşap çerçeveli paneller. Yapının duvarları bu unsurların bir araya getirilmesiyle inşa edilmiş. İç ve dış panellerin arasına yerleştirilen bambular ise izolasyon malzemesi görevi görüyor. Modüler bir sistem olarak tasarlanan yapının bu özelliği yalnızca dış cephede değil aynı zamanda iç mekânda da kendisini gösteriyor. İç mekân tasarımı için kullanılması uygun bulunan mobilyalar sayesinde modüler ve esnek bir ortam yaratılmasını sağlıyor. Yapının çevre üzerindeki etkisi ve ekolojik ayak izini minimize etme hedefiyle hareket eden ekip, bahçe mobilyalarını kendileri inşa etmeyi tercih etmiş ve bunun için de artık paletleri ve sıkıştırılmış toprakları kullanmış.
ReYard projesinin gerçekleştirilmesi sırasında hedeflenen bir başka unsur ise atık su oranı ile karbon ayak izini düşürmek. Bunu tesis etmek için projeye dahil edilen mikroalg temelli atık su arıtma sistemi banyo ve mutfakta üretilen atık suyu biyolojik biçimde işliyor. Bu sayede elde edilen kalıntı inorganik besinler alg havuzunda tekrar kullanılabiliyor. Ayrıca organik mutfak atıkları ve mikroalg biyokütleleri kompres edilmek suretiyle organik gübre haline getirilebiliyor. Havuzda yetişmeye devam eden mikroalgler projenin inşa edilmesi planlanan topraklarda yetişen bitkilerden 5 ila 10 kat daha fazla oksijen üretiyor. Böylelikle havuz proje içinde küçük bir orman gibi işlev görürken atmosfere salınan karbon yükünü de azaltmış oluyor.
Projede kendisine yer bulan bu inovatif sistemler sayesinde atık suyun yüzde 80 geri kazanılmış oluyor. ReYard House’da kullanılan klima modülü de en üst düzey enerji verimliliği sağlıyor.
Levha tipi ısı geri kazanım ünitesi geceleri salonun serinletilmesini sağlarken tekli oda ısı kazanım üniteleri seramik kartuşları sayesinde odalara dağılan havanın serinletilmesini sağlıyor. Projenin serinletme ve ısınma ihtiyaçları termal solar sistemle desteklenen bir ısı pompası sistemi ile karşılanıyor.
Mimarlar: Team Bosphorus
Alan: 140 m²
Sene: 2019
Fotoğraflar: Hacer Bozkurt