Iztapalapa PILARES Topluluk Merkezi
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Mimar Fernanda Canales, Meksika'nın en yoğun nüfuslu ve yüksek suç oranına sahip bölgelerinden biri olan Iztapalapa’da, topluluk odaklı bir proje olan PILARES Topluluk Merkezi’ni tasarladı. PILARES, “Yenilik, Özgürlük, Sanat, Eğitim ve Bilgi Noktaları” anlamına geliyor ve Mexico City hükümeti tarafından hayata geçirilen sosyal dönüşüm projelerinden biri.
Topluluk merkezi, 12.000’den fazla mahkûmun bulunduğu Reclusorio Oriente Hapishanesi’nin hemen yanında konumlanıyor. Bu sert çevreye rağmen merkez, umut, birliktelik ve gelişim alanı olarak öne çıkıyor. En dikkat çekici mimari unsurlarından biri ise, yapıyı saran üçgen desenli terakota cephe sistemi.
Topluluk İçin Güvenli ve Katılımcı Alanlar
Fernanda Canales mimarlık ofisi projeyi şöyle tanımladı: “Iztapalapa PILARES Topluluk Merkezi, Mexico City'nin en dezavantajlı bölgelerinde güvenli kültürel ve eğitsel alanlar oluşturmayı amaçlayan bir girişimin parçasıdır.”
Merkez; eğitim, sanat ve kişisel gelişimi destekleyen kurslar ve atölyeler ile mahalle sakinlerine yeni fırsatlar sunuyor.
Çeşitli Atölyelerle Eğitim Şansı
Merkezde sunulan eğitim başlıkları arasında:
- Marangozluk,
- Gastronomi,
- Vücut sanatı,
- İnternet kullanımı eğitimi,
- Okuma atölyeleri yer alıyor. Bu çeşitlilik, yerel halkın farklı ilgi alanlarına hitap ederek bireysel gelişimi destekleyen kapsayıcı bir öğrenme ortamı sağlıyor.
Mekânsal Kurgu
Toplam 633 m2’lik tek katlı yapı, çevresine yayılan dikdörtgen modüller ve merkezinde yer alan açık hava agora ile planlanmış. Dört adet yuvarlak avlu çevresinde konumlanan odalar, doğrudan bu avlulara açılıyor. Böylece:
- Doğal aydınlatma,
- Çapraz havalandırma,
- Koridor ihtiyacının ortadan kaldırılması, gibi sürdürülebilir tasarım prensipleri bir araya geliyor.
Mimarlık ofisinin deyimiyle: “İki kol gibi açılarak avluları kucaklayan bir yerleşim planı oluşturuldu.”
Bu mimari kurgu, hapishaneye karşı görsel ve psikolojik bir bariyer işlevi de görerek kullanıcıları dış çevrenin baskısından koruyor.
Dayanıklı Malzeme Kullanımı
Projede kullanılan beton blok duvarlar ve kısa açıklıklı döşemeler, bakım ihtiyacını en aza indirirken uzun ömürlü ve ekonomik bir çözüm sunuyor. Boyasız ve kaplamasız yüzeyler sayesinde, yapı zamana karşı dirençli hale geliyor.
Terakota Cephe
Yapının öne çıkan ögesi olan üçgen desenli gözenekli terakota cephe, şu işlevleri bir arada sunuyor:
- Mahremiyet sağlama
- Işık ve hava geçirgenliği
- Estetik değer katma
Bu cepheye dahil edilen sürgülü cam kapılar ve açılabilir pencereler, doğal iklimlendirmeyi destekleyerek sürdürülebilirliği artırıyor.
Topluluk İlişkilerini Güçlendiren Yeşil Alanlar
Merkez sadece iç mekânlarla değil, bahçecilik, spor ve eğlence için tasarlanmış yeşil alanlarla da topluluğu destekliyor. Bu dış mekânlar, komşuluk ilişkileri ve topluluk ruhunu güçlendirme açısından kritik bir rol oynuyor.
Proje ekibinin ifadesiyle: “Bu proje, bireylerin gündelik yaşamla başa çıkmalarını sağlayacak olumlu araçlarla donatılmasını hedefliyor.”
Mimarlıkla Toplumsal Dönüşüm Mümkün
Iztapalapa PILARES Topluluk Merkezi, mimarlığın sosyal adalet ve toplumsal bütünleşme açısından taşıdığı potansiyeli güçlü biçimde ortaya koyuyor. Doğaya, ışığa ve güvenliğe açık, ama dış dünyanın baskılarına kapalı bu yapı; katılımcı, koruyucu ve sürdürülebilir bir mimarlık örneği olarak öne çıkıyor.